بی بی مریم بختیاری که بود؟

چند روزی است سریال بانوی سردار از شبکه دو پخش می‌شود. سریالی که محوریت آن شناساندن سردار مریم، تنها سردار ایرانی و یکی از فعالان نهضت مشروطه است. شخصیتی که آن طور که باید وشاید برای مردم شناخته شده نیست.

بی بی مریم بختیاری سال ۱۲۵۳ در منطقه بختیاری متولد شد. او دختر حسنیقلی خان ایلخانی از رجال دوره قاجار و از سران ایل بختیاری بود. پدرش زمانی که بی بی مریم نه سال بیشتر نداشت به دستور مستقیم ظل السلطان پسر ناصرالدین شاه کشته شد. برادران او علی قلی خان سردار اسعد معروف به سردار اسعد بختیاری و نجف‌قُلی‌خان بختیاری مشهور به صَمصام‌السلطنه هر دو از سران ایل بختیاری بودند.

بی بی مریم در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی شرایط دشواری را سپری کرد. او به خوبی مهارت‌های رزمی همچون تیراندازی و سوارکاری را آموخته بود و در مسیر آزادی خواهی بار‌ها از آن بهره جسته بود. بی بی مریم بختیاری از معدود زنانی است که در عصر خود آن هم زمانی که جنگ جهانی اول در جریان بود به عنوان یکی از مطالبه گران حقوق زنان شناخته می‌شد. بی بی مریم به عنوان یک زن در مشروطه حضور فعال داشت و تنها زنی است که لقب سردار به او داده شده و به سردار مریم معروف است.

بی بی مریم بختیاری، تنها سردار زن مشروطه

بی‌بی مریم به عنوان یکی از زنان تحصیلکرده زمان مشروطه در حمایت از آزادی‌خواهان به تهران لشکرکشی کرد. قبل از فتح تهران٬ همراه سواران خود مخفیانه وارد پایتخت شد و شبانه بر سقف خانه‌ای رو به روی مجلس بهارستان سنگربندی کرد تا بعد از ورود سردار اسعد بختیاری با قزاق‌ها بجنگند. بعد از این ماجرا بود که به بی‌بی‌مریم، لقب سردار دادند. سردار بی بی مریم بختیاری، یکی از مشوقین اصلی برادرش یعنی سردار اسعد بختیاری جهت فتح تهران محسوب می‌شد. وی طی نامه‌ها و تلگراف‌های مختلف بین سران ایل و سخنرانی‌های مهیج و گیرا، افراد ایل را جهت مبارزه با استبداد صغیر (استبداد محمدعلی شاهی) آماده می‌کرد و به عنوان یکی از شخصیت‌های ضداستعماری و استبدادی عصر قاجار مطرح بوده است.

خانه سردار مریم جای خوبی برای پنهان شدن بسیاری از آزادی خواهان عصر مشروطه بود. نقل شده زمانی که روس‌ها در جنگ جهانی اول اصفهان را فتح کرده بودند فن کاردف؛ کاردار سفارت آلمان سه ماه و نیم در خانه بی بی مریم پناه گرفته بود تا اینکه پس از مسجل شدن شکست بختیاری‌ها به کرمانشاه رفت و از آنجا راهی برلن شد.

سردار مریم در یکی از یادداشت‌های خود نوشته است: در ایران زن‌های بدبخت یا باید بزک بکنند، شبانه روز در فکر لباس و پودر و سرخاب باشند یا خیاطی و ریسمان تابیدن، کار بزرگ آن‌ها همین است. افسوس که وجود چندین [ میلیون]زن در خاک ایران از عدم علم برای هیچ کس اهمیتی ندارد، کاری که به آن‌ها می‌دهند، ترشی، خیار، بادمجان انداختن می‌باشد.

بی بی مریم بختیاری ملقب به سردار مریم در سال ۱۳۱۶ خورشیدی، سه سال پس از اعدام علی‌مردان خان در شهر اصفهان در گذشت. مزار او در تخت فولاد یکی از قبرستان‌های قدیمی شهر در کنار بسیاری از مشاهیر کشور قرار دارد.

مزار بی بی مریم بختیاری

€Ž سریال بانوی سردار؛ روایت‌گر زندگی سردار مریم

بانوی سردار نام سریالی است که اخیرا در رابطه بی بی مریم بختیاری ساخته شده است. پرویز شیخ طادی کارگردان این مجموعه است. این مجموعه تلویزیونی از تولیدات صدا و سیمای چهارمحال و بختیاری در ۱۲ قسمت ۴۰ دقیقه‌ای تولید شده است. به گفته شیخ طادی، کارگردان این اثر نگارش و همچنین تحقیق و بررسی در مورد زندگی بی بی مریم ۲ سال طول کشیده است.

پانته‌آ سیروس، حبیب دهقان‎نسب، فرخ نعمتی، سهیلا رضوی، فرزین محدث، محمد فیلی، کاظم هژیرآزاد، صدرالدین حجازی، مهدی میامی، حمیدرضا نعیمی، علیرضا مهران، مرتضی زارع، سعیده عرب، علیرضا جاویدفر، بهشاد چنگیزی، سیاوش درخشی، شاپور کلهر، پارسا قربانی، مجید کریمی، علیرضا دیلمی، فاطمه شکری و… از بازیگران مجموعه تلویزیونی بانوی سردار هستند.

پانته آ. سیروس بازیگری که مهارت خوبی در اسب سواری و تیراندازی دارد نقش بی بی مریم را ایفا می‌کند. یکی از مهم‌ترین ایراداتی که به این سریال گرفته شده لهجه تهرانی پانته آ. سیروس است. انتقادی که به نظر هم وارد می‌آید. بازیگر نقش سردار مریم در این باره اظهار کرده است: در هر کاری ضعف‌هایی وجود دارد که به عوامل مختلف مربوط می‌شود و ترجیح می‌دهم الان همزمان با پخش سریال، درباره آن صحبت نکنم. بعد‌ها صحبت می‌کنم. باید اجازه بدهید پخش سریال تمام شود؛ این قدر نکات جذاب در سریال وجود دارد که می‌خواهم به آن بپردازم. شاید کم و کاستی که از نظر من مخاطب وجود داشته باشد، از نگاه مخاطب دیگری این کم و کاستی وجود نداشته باشد و این نقطه قوت باشد. ما دلمان می‌خواست که کاراکتر با لهجه بختیاری صحبت کند، اما به خاطر اینکه قرار بود برای تمام ایران پخش شود باید با زبان معمول اتفاق می‌افتاد. همانطور که در سریال‌های مطرح اروپایی و آمریکایی با زبان انگلیسی صحبت می‌کنند. شما وقتی سریال روسی چرنوبیل را می‌بینید، بعضی افراد روسی و بقیه انگلیسی صحبت می‌کنند؛ چون می‌خواهند با مخاطب ارتباط بگیرند. ما در دورانی زندگی می‌کنیم که فقط سریال در خانه ما پخش نمی‌شود؛ بلکه در خانه یک ایرانی در کشور‌های دیگر هم پخش می‌شود.

به نظر می‌رسد این اظهارات پانته آ. سیروس مورد قبول خیل عظیمی از مردم قرار نگرفته و آن‌ها انتظار داشتند تا سردار مریم با لهجه شیرین بختیاری در فیلم حاضر باشد. انتقاداتی که کاربران فضای مجازی به ویژه توییتر نسبت به این مساله داشته اند این مساله را تایید می‌کند.

ترانه محلی بی بی مریم بختیاری

خاطره رشادت‌های بی‌بی مریم پس از مرگش در اشعار و ترانه‌های محلی بختیاری‌ها همچنان نام خود را حفظ کرد و همچنان در زبان عامه جاری است.

سیمرغ