باغ دولت آباد
“۲ باغ دولت آباد یزد و پهلوان پور مهریز از استان یزد به همراه هفت باغ دیگر ایرانی به اتفاق آرا در سی و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی برای ثبت در فهرست میراث جهانی به تصویب رسید.
با ثبت این پرونده مهم، مجموع پرونده‌های ثبت شده جمهوری اسلامی ایران نزد یونسکو در آن برهه به ۱۳ پرونده رسید و نخستین ثبت آثار جهانی استان یزد رقم خورد.
پرونده مربوط به باغ های ایرانی علاوه بر ۲ بعد فرهنگی و طبیعی در ۹ نقطه مختلف از کشور واقع شده و از این حیث که ۹ اثر مربوطه در دل یک پرونده گنجانده شد دارای اهمیت فراوانی است.
یکی از بناهای تاریخی و منحصر بفرد یزد در مرکز این استان باغ دولت آباد است که به عنوان یکی از زیباترین باغ های ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و همواره شاهد حضور گردشگران بی شماری از داخل و خارج کشور است.
این باغ در سال ۱۱۶۰هجری قمری ساخته شد و از زیباترین بناهایی است که به دوره افشاریه و زندیه مربوط می شود؛ این اثر تاریخی از قناتی به همین نام مشروب می شود و جریان آب درباغ، استخوان بندی طراحی آن را تشکیل می دهد.
باغ دولت آباد یزد دارای قسمت های بادگیر و هشتی، عمارت حرمخانه، اصطبل و شترخانه، عمارت مستخدمین، عمارت تالار آئینه سر در اصلی، آب انبار ۲ دهانه و عمارت باغ بهشت آیین است.
جالب ترین بنای این مجموعه را عمارت هشتی و بادگیر تشکیل می دهد که تلفیق جریان آب و هوا به زیباترین شکل در آن صورت گرفته است.
بادگیر باغ مذکور با ارتفاع نزدیک به ۳۴ متر بلندی از سطح زمین شاهکار مهندسی و نشانه نبوغ معماران یزدی است.
این بنا شامل یک هشتی کلاه فرنگی و بادگیر بلند و پنج حوض مرمر در داخل این بنا و سه حوض مرمر در سه ظرف بنا تعبیه شده است.
مصالح اصلی بنا آجر، خشت و در نمای خارجی اندود های سیگل گچ و ریگ و سنگ مرمر است.
در داخل به غیر از زیر بادگیر که با سنگ مرمر در قسمت مفروش شده، بقیه کف های با آجر به صورت گل و موج پوشیده شده است.
هنوز بعضی از درها و مشبک ها گروه چینی از چوپ چنار با شیشه های رنگی بسیار زیبای قدیمی آن موجود است.
گنبد و کلاه فرنگی روی هشتی قسمتی از بادگیر و درهای در سال های اخیر بازسازی و مرمت شده است.
عمارت حرمخانه این بنا در گوشه شرقی باغ قرار گرفته و دارای فضاهای بسته مناسب با نور کافی است و دارای چهار اتاق قرینه پشت سرهم می باشد که قسمت جلو آن ها یک جفت ایوان قرار دارد.
این بنا دارای بادگیر کوتاه و حجیم بوده و زیر زمینی وسیع و متناسب دارد و تمامی درها و پنجره های این مجموعه پس از ویرانی مجددا باز سازی شده است.
عمارت تالار آیینه سر در اصلی باغ دولت آباد نیز در سه طبقه با اتاق های متعدد و یک تالار بزرگ است که همگی دارای نقاشی های زیبایی با گچ بری ها و کنده کاری های بسیار غنی است.
عمارت باغ بهشت آیین باغ هم دارای محوطه سازی جالب با سنگ فرش ها و هره های آجری با ابعاد بزرگ است.
در قسمت جنوب عمارت سر در اصلی در سه طرف فضایی که در خارج باغ است سه عمارت سر در میدان جلو خان و تالار آیینه و عمارت تهرانی قرار داشته که آنچه اکنون از محوطه سازی داخل بهشت آیین باقیست سنگ فرش های جالب و استخرهای بزرگ است.
اصطبل این بنا در پشت عمارت حرمخانه واقع شده و دارای ۲ راه ورودی یکی از داخل و دیگری از خارج باغ و شامل قسمت هایی سرپوشیده و حیاط مربع رو باز است که اواخر دوره قاجاریه در زمان تصرف آن توسط ارتش اتاق زندانیان در قسمت ورودی به آن اضافه شده است.
عمارت مستخدمین در شرق عمارت بادگیر در ضلع کناری باغ ساختمان هایی شامل انبار، آشپزخانه، چند اتاق کم عمق با دهانه های کوچک واقع شده که به قسمت مستخدمین معروف است.
باغ زیبا و ارزشمند دولت آباد یزد ۲۲ اسفند ۱۳۴۶ به شماره ۷۷۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. ”
همانگونه که مشاهده کردید نام محمد تقی خان بافقی معروف به (خان بزرگ) در گزارش ایرنای یزد به کد خبر نیامده است.
