با پیشرفت بشر و راحت شدن زندگی،فعالیت،پویایی و جنب و جوش و آرامش فکری جای خود را به راحتی،تنبلی و آسایش جسمی داده است.از جمله بیماری های بسیار شایع و سوال برانگیز(مخصوصا در خانم ها)که در اثر کم تحرکی ایجاد میشود بیماری کبد چرب است.کبد یا جگر عضوی بسیار فعال،موثر و حیاتی است بیش از پانصد وظیفه شناخته شده به عهده کبد است از جمله:ساخت آلبومین،تنظیم قند،انعقاد خون،تولید ویتامین D،ساخت هورمون ها،آنزیم ها و…
از وظایف مهم کبدذخیره قند،چربی و پروتئین (به عنوان انبار بدن) و در دسترس بدن گذاشتن همین ذخیره ها در هنگام نیاز بدن می‌باشد.وقتی انسان قند و چربی و پروتئین را در قالب مواد غذایی وارد بدن می نماید و از آنها انرژی بدن تولید میشود این انرژی به دو قسمت تبدیل میشود:۱-نیاز فوری بدن که از طریق قند وکربوهیدرات ها(نان و نشاسته)در اختیار سلول ها قرار میگیرد
-۲ قند ها،چربی ها و پروتئین هایی که مصرف فوری ندارند و در کبد ذخیره می‌شوند و زمانی که بدن در گرسنگی است(مثل زمان روزه داری) و قند تازه وجود ندارد یا زمانیکه فعالیت بدن زیاد باشد(مثل ورزش) که بدن نیاز به انرژی بیشتری دارد کبد از ذخایر خود در اختیار کبد قرار می دهد.زمانی که ورودی انرژی به بدن زیاد باشد(پرخوری)و همزمان نیاز به انرژی نباشد(عدم تحرک)باعث می شود کبد انباشته از انرژی شود تراکم مواد غذایی در کبد باعث تجمع آنها و فشار زیاد به سلول های کبد شده که به آن کبد چرب گفته میشود.کبد چرب کار اصلی خود را نمی‌تواند انجام دهد و به تدریج دچار سفتی و سلب انعطاف(فیبروز) و خشک شدن(سیروز) و نهایتا از کار افتادن کبد(زردی-لاغری-ورم-آب آوردن شکم و…) میشود.
کبد چرب ۲ نوع است:
-۱ نوع تغذیه ای که قابل پیشگیری،درمان و خوش خیم است
-۲ نوع الکلی که خطرناک تر و غیرقابل کنترل است
علائم کبد چرب: خستگی-نفخ شکم-درد خفیف شکم-بی اشتهایی و تهوع
معمولا کبد چرب علائم اختصاصی ندارد و اکثرا بدون علامت و در حین بررسی سایر بیماری ها هنگام سونوگرافی تشخیص داده میشود در واقع نباید منتظر علائم باشیم، اضافه وزن-بیماری هایی مثل فشار خون و دیابت-مصرف سیگار و داروهای مختلف ضمینه ساز بیماری کبد چرب خواهند بود.
تشخیص و درمان:
تشخیص ابتدایی با سونوگرافی است که تا درجه ۲(گرید۲)اقدام خاص پزشکی لازم ندارد به جز رعایت موارد ذیل:-۱ مصرف غذاهای کم کالری(مثل سبزی- کاهو-لبنیات کم چرب-سالاد و سوپ کم چرب)-۲ کم خوراکی و اعتدال در خوراک-۳ ورزش و فعالیت -۴ پرهیز از استرس -۵ پرهیز از مصرف داروهای ناشناخته(اکثر داروها در کبد ذخیره می‌شوند)-۶ پرهیز از داروهای سنتی که عوارض آن شناخته شده نیست
در گرید ۳ به بالا آنزیم کبد چک میشود اگر خیلی بالا بود فیبرو اسکن (نمونه برداری از کبد)انجام میشود و تمهیدات پزشکی برای جلوگیری از فیبروز و سیروز انجام میگیرد.
نکات قابل ذکر در مورد کبد چرب:
۱)خط اول درمان در کبد چرب رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن است.
۲) خط آخر درمان استفاده از داروهای شیمیایی از جمله:متفورمین،ونوستات،اورسوبیل،داروهای ضد اشتها و داروهای سنتی از جمله:خارشتر،خاک شیر، ویتامین C،چای سبز،سیر،کاهو و کلم
۳) کبد چرب حاملگی به خاطر هورمون های فرد حامله است و فرد حامله نباید در دوران حاملگی روزه داری یا گرسنگی مفرط داشته باشد.
۴)کاهش وزن شدید توصیه نمی شود(۱۰درصد وزن بدن در عرض ۶ ماه)
توصیه هایی در رابطه با ماه مبارک رمضان:
سحر و افطار را بسیار کم میل کنیم و اجازه دهیم بدن از انرژی ذخیره شده کبد استفاده کند باور غلط ما این است که باید در وعده سحر آنقدر بخوریم که در طول روز انرژی داشته باشیم غافل از اینکه استفاده بدن از غذای سحر فقط تا چند ساعت بعد است(مثلا تا ۸ صبح) و مابقی غذای اضافی در کبد ذخیره میشود.انرژی افطار فقط از سبزیجات و کمی مواد قندی باید تامین شود و تا سحر فقط مایعات و تنقلات کم نمک مصرف شود و جایی برای شام کامل نباید فراهم کرد پروتئین-برنج و …هم به مقدار اندک در سحر میل شود از طرفی مصرف زیاد غذا در سحر باعث بالا رفتن غلظت خون و ایجاد تشنگی مضاعف میشود.
از خانه مشارکت مردم در سلامت
