تربیت فرزند را باید قبل از این که ذهن و شخصیت او کامل شود شروع کنیم

به مناسبت ۸ آبان ماه سالروز شهادت محمدحسین فهمیده بسیجی ۱۳ ساله که روز نوجوان نام گذاری شده است خبرنگار هفته نامه افق کویر مصاحبه ای در خصوص شیوه های تربیت نوجوان با
دکتر لاور مدرس دانشگاه اصفهان انجام داده است که توجه شما خوانندگان گرامی را به آن جلب می کنیم.
دکتر لاور در ابتدا در مورد نقش والدین در تربیت نوجوانان که بسیار مسئله استراتژیکی می باشدگفت: متأسفانه یکی از بحث های محفوظ مانده امروز، تربیت و نقش والدین است. معمولاً در حوزه روانشناسی پنج فرض برای حوزه شکل گیری شخصیت یک فرد تلقی می شود. حوزه اول: حوزه وراثت و مشخصاً پدر و مادر نقش فوق العاده کلیدی را در این عرصه دارند. حوزه دوم: نقش تربیت والدین هست؛ محیطی تربیتی که والدین در خانواده ایجاد می کنند. حوزه سوم: نقش مربی، معلم و کسی که در حال آموزش می باشد؛ آموزش می تواند از طریق روحانی مسجد، رسانه، معلم مدرسه، مربی مهدکودک باشد؛ یعنی: به طور کل نقش آموزش ها. حوزه چهارم: محیط و مؤلفه های پیرامونی برای یک فرد هست که در شکل گیری شخصیت او اثر دارد. مجموعه عوامل محیط ما فامیل، مبلمان شهری، فضای رسانه ها. حوزه پنجم: اراده شخصی خود فرد است امکان دارد فردی باشد که از چهار مؤلفه ی قبلی نمره بالایی نگیرد؛ ولی به واسطه اعتماد به نفس و عزت به نفسی که دارد اراده او فوق العاده پولادین شود و بتواند معضلات و آسیب ها را پشت سر بگذارد.
مدرس دانشگاه اصفهان افزود: اگر شخصاً دقت کنیم پی خواهیم برد که در حوزه اول وراثت و در حوزه دوم تربیت خانوادگی والدین بسیار نقش کلیدی و استراتژیکی دارند. در حوزه آموزش آن هم اتفاقاً والدین تأثیر گذارند ما نباید اجازه دهیم که هر کسی صلاحیت آموزش و تربیت فرزند ما را داشته باشد. دقت نظری که خانواده ها می توانند در انتخاب مربی آموزش فرزندان داشته باشند بسیار در واقع می تواند مهم باشد. لاور افزود: بسیاری از مشکلاتی که ما در حوزه تربیت فرزندان مخصوصاً در حوزه آسیب های اجتماعی در رده سنی نوجوانان داریم بر می به این که می گردد به این که متأسفانه خانواده ها رسالت تربیتی خود را به نهاد ها و سازمان های عمومی کشور مثلاً: وقتی فرزند به مدرسه می رود خانواده با خیال راحت فکر می کند نقش تربیتی را نباید او ایجاد کند. آموزش و پرورش درست است که رسالت تربیتی دارد اما خط آموزش است. متأسفانه یکی از شاخصه های محجور بودن نهج البلاغه را در این جا می توانیم ببینیم. امیرالؤمنین (ع) در نامه ی ۳۱ که خطاب به امام حسن(ع) هست در واقع به نکات فوق العاده کلیدی می پردازند که جدی باید به آن پرداخته شود. یکی از مهم ترین مؤلفه های که به آن می پردازند این هست که: «من وقتی به تربیت تو اهتمام ورزیدم که هنوز کسی برای تربیت تو برنامه ریزی نکرده بود» که خیلی ارزشمند است با کمال تأسف ما با والدینی سر و کار داریم که وقتی به حوزه آسیب های اجتماعی فرزندان می رسد که زمان از دست رفته است. باید تربیت فرزند را قبل از این که ذهن و شخصیت او کامل شود شروع کنیم. آسیب ها در حوزه بحث خانواده را داریم که نوجوانان درگیر پدیده های ماهواره و تبعات منفی آن شده اند. جدی که بنگریم مشاهده خواهیم کرد خانواده رسالت خود را انجام نداده است.
نکته بسیار مهمی که وجود دارد این هست که بعضاً خانواده ها فکر می کنند فرزندانشان آن گونه می شوند که آن ها می خواهند؛ در صورتی که این اشتباه است فرزندان ما آن گونه می شوند که ما هستیم؛ یعنی: الگوی بصری را از خود پدر و مادر می گیرند؛ به عنوان مثال: نمی توانیم نماز نخوانیم یا نسبت به نماز کاهلی داشته باشم و انتظار داشته باشیم فرزندمان علاقه فوق العاده وافری به نماز داشته باشد؛ زمانی می توانیم این چنین انتظاری داشته باشیم که با فرزندمان به مسجد برویم، نماز خواندنمان لذت بخش باشد و این لذت را در فرزندمان هم ایجاد کنیم. دکتر لاور ادامه داد: خانواده هایی داریم که خود شخصاً ماهواره را مشاهده می کنند و انتظار دارند فرزندشان یا اصلاً مشاهده ماهواره نداشته باشد یا بر روی او تأثیر گذار نباشد که توهم اشتباهی است. در بقیه حوزه ها هم همین می باشد. در بعضی مواقع خانواده ها هیچ حساسیتی روی حوزه رسانه و محیط اطراف ندارند و گاهاً می گویند چند سالی است ماهواره داریم و اتفاقی نیفتاده است در حالیکه تبعات آن ماندگار خواهد بود. اثراتی که در ذهن نوجوانان یعنی زمان دانش آموزی شکل می گیرد ماندگار است که برون ریزی این اثرات و تبعات را ما در حوزه اوایل جوانی و اواخر دوره نوجوانی می بینیم. مشکلاتی که در روابط دختر و پسر در مقطع دبیرستان در سوژه های مشاوره می بینیم یا پدیده هایی که در حوزه دانشجویی با آن مواجه هستیم بیانگر این هست که مشخصاً کودکان مرد و زنی و تعلیم ها را در حوزه محرم و نامحرم در خانواده در ذهنشان شکل نگرفته است. امام علی (ع) در نامه ۳۱ نهج البلاغه می فرمایند: که من تصمیم گرفتم تا کتاب خدا را همراه با مفهوم آن به تو بیاموزم و تو را با حلال و حرام آشنا کنم. بعضی از فرزندان ما آشنایی لازمی را که با احکام شرعی باید داشته باشند را ندارند که ما را بعداً دچار مشکلات اساسی می کند یا بعضی مواقع خیلی جدی آن هزینه ای که باید برایشان را بگذاریم را انجام نمی دهیم فکر می کنیم آن هزینه ای که باید برای نوجوان انجام دهیم این است که مثلاً چند صد هزار تومان پول بدهیم تا سرویس راحت، مدرسه و معلم بهتری از نظر علمی داشته باشد؛ ولی بعضاً می بینیم که حاضر نیستیم چند هزار تومان هزینه را برای خرید سی دی باشد در حوزه تربیت نوجوان که به ما کمک می کند کتاب را مطالعه کنیم تا تربیت ماندگار و صحیح داشته باشیم. ما فکر می کنیم مشکل، مشکل اقتصاد هست نه فرهنگ؛ بعضاً به جاهایی می رسیم که دیگر راهی نیست، به جایی می رسیم که شخص حاضر است میلیون ها تومان برای بازگشت نوجوانش از سقوط پرتگاه هزینه کند که اگر از چند سال قبل فقط چند ده هزار تومان هزینه کرده بود بسیار راحت بعضی مسائل را می توانست حل نماید. کتابی هست با عنوان «مفاتیح الحیاة» به قلم «آیت ا… جوادی آملی» سفارش می کنم از این تعالیم استفاده کنند که بسیار اثر بخش است.
این مدرس دانشگاه افزود: معضلاتی که در بحث ازدواج جوانان داریم ریشه های آن بر می گردد به نوع تعامل پدر و مادر در خانواده که رابطه همسران با یکدیگر باید سالم و استاندارد باشد.
اگر والدین نقش تربیتی را به طور دقیق انجام دهند در حوزه وراثت دقت های که تعابیر اسلامی ما در واقع گوشزد کرده را انجام دهند می توانند فرزند سالم و صالحی را داشته باشند محبت های به جا و اقتدار پدر؛ منظور خشونت نیست؛ اگر این رسالت به صورت مدون انجام گیرد به قطع تعیین حوزه دوم شکل گیری کودکان را پشت سر می گذاریم و با عزت نفس بالا خود به خود شخصیت، فکر،ذهن دیگر به طرف آسیب ها کشانده نخواهد داشت.