۱- اعراب در نامگذاري سه موضوع را مراعات مي كردند: اسم، لقب و كنيه. اسم مانند فاطمه، لقب مثل زهرا، كنيه مانند «ام ابيها». حضرت فاطمه (س) افزون بر نام، از چندين لقب و كنيه بهره مند است. انتخاب كنيه ها ممكن است به جهت خاصي باشد و يا نباشد.

رمز اين نام گذاري ممكن است جهت اظهار محبت باشد، همان گونه كه متداول است پدر در اظهار محبت نسبت به دخترش مي گويد: مادرم ، و نسبت به پسرش مي گويد: بابايم، يعني پيامبر جهت اظهار محبت به دخترش فرمود: تو مادر پدرت هستي .

۲- شايد بدين جهت باشد كه در دوره غربت اسلام، حضرت با پدرش رفتاري داشت همانند رفتار مادر با فرزند(۱) و پيامبر (ص) نيز بسيار به دخترش علاقه مند بود، همانند رفتار فرزند نسبت به مادر . پيامبر (ص) دست فاطمه (س) را مي بوسيد. هر گاه به سفر مي رفت آخرين كسي كه با او خدا حافظي مي كرد، حضرت فاطمه (س) بود و در بازگشت از سفر نخست از او ديدار مي كرد. حضرت زهرا (س) مانند مادري دلسوز رسول خدا (ص) را در آغوش مي گرفت، از او نگهداري مي كرد، زخم هايش را مرهم مي گذاشت و رنج ها و درد هايش را كاهش مي داد. اين گونه ابراز عواطف دو سو يه همانند ابراز عواطف مادر و فرزند است.

۳ – مادر هر چيزي اصل و اساس او است. ممكن است مقصود آن باشد كه حضرت فاطمه اصل و اساس درخت رسالت است، چنان كه در روايت آمده است: “شجره طيبه پيامبر اسلام (ص) ساقه اش علي و ريشه اش فاطمه، ميوه اش فرزندان او و شاخ و برگش شيعيان حضرت مي باشند” . اگر ريشه درخت نباشد، درخت خشك مي گردد و طراوت خود را از دست مي دهد. حضرت زهرا (س) اگر نبود، درخت اسلام سرسبزي و نشاط خود را از دست مي داد.

۴ – ممكن است بدان جهت باشد كه چون خداوند زنان پيامبر (ص) را به كنيه “ام المؤمنين” گرامي داشت، به ذهن خطور كند كه آنان مهم ترين زنان روي زمين هستند، حتي از حضرت فاطمه (س) بالاترند، از اين جهت حضرت رسول او را به “ام ابيها” خطاب كرد تا از اين وسوسه ها و خطورات ذهني جلوگيري كند؛ يعني اي زنان پيامبر (ص) اگر شما به منزله مادران مؤمنان هستيد، حضرت فاطمه به منزله مادر پيامبر(ص) است.(۲)

منابع :
۱ –  زندگاني حضرت فاطمه (س) سيد جعفر شهيدي،ص ۴۰٫
۲ – فاطمه زهرا شادماني دل پيامبر (ص) احمد رحماني همداني،  ص ۲۶۷ – ۲۶۶٫