یک کارشناس حوزه منابع آبی گفت: برای کنترل میزان آب در بخش کشاورزی، لازم است الگوی کشت مناسب در نظر گرفته شود؛ در غیر این صورت نمیتوان میزان مصرف آب در این بخش را کاهش داد.
ایمان لیاقتی در گفتوگو با ایسنا، با بیان اینکه مصرف آب رابطه مستقیمی با الگوی کشت درست دارد، اظهار کرد: در بسیاری از مناطق، الگوی کشت مورد استفاده، نادرست بوده و لازم است با ایجاد برنامهای الگوی کشت درست را ایجاد کنیم و این در حالی است که این مسئله در گذشته وجود داشته اما طی سالهای اخیر دچار مشکل شده است.
وی، اصلیترین مشکل حوزه دریاچه ارومیه را الگوی کشت نادرست دانست و افزود: کاشت سیب بهجای انگور، مشکلاتی را برای این دریاچه به وجود آورد چراکه سیب، هشت برابر بیشتر از انگور آب مصرف میکند و همین موضوع موجب ایجاد چالشهایی در دریاچه ارومیه شده است.
این کارشناس حوزه آب، با اشاره به لزوم اهمیت آمایش سرزمین درست در ایران گفت: با توجه به اینکه ایران یک کشور کمآب است، نباید در هر منطقه به کاشت هر محصولی اقدام کند بلکه لازم است برای این مهم، سازوکارهای مناسبی در نظر گرفته شود.
لیاقتی، با تاکید به این مسئله که کشاورزی ما منطبق بر الگوی کشت مناسب نیست تصریح کرد: اگر یک آمایش سرزمین درست داشته باشیم، میزان مصرف آب مدیریت خواهد شد. برای این مهم نیز باید از تولید محصولاتی که مصرف آب زیادی دارند، آن هم در مناطق بحرانزای آبی جلوگیری کنیم.
وی، استفاده از تکنولوژیهای مختلف در مدیریت منابع آبی را مهم دانست و افزود: امروزه تکنولوژیهای متفاوتی در دنیا برای مدیریت مصرف آب وجود دارد که لازم است در ایران نیز به این روشها توجه شود، علاوه بر این باید درباره استفاده از آب بازچرخانی شده در حوزه کشاورزی نیز مطالعه اساسی صورت گیرد.
آمارها نشان میدهد در شرایطی که فقط ۱۲ درصد مساحت ایران زیر کشت میرود، بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی به بخش کشاورزی اختصاص دارد که بخشی از آن تلف هم میشود. این در حالی است که میانگین بازدهی آب مصرفی بخش کشاورزی در ایران ۴۰ درصد کمتر از متوسط استاندارد جهانی است. این در شرایطی است که تنها ۱۱ درصد تولید ناخالص ملی از راه کشاورزی به دست میآید و تنها ۱۷ درصد نیروی کار در این بخش مشغول به فعالیت هستند. علاوه بر این، سطح زیر کشت آبی هم به ۸.۸ میلیون هکتار رسیده و در حالی که ایران پنجمین کشور جهان از نظر سطح زیر کشت آبی است، اما سیامین تولیدکننده محصولات آبی به شمار میرود و این به معنای عمل نکردن سازوکارهای اقتصاد آب در بخش کشاورزی است.
از سوی دیگر، بخش عمده کشاورزی ایران معیشتی است و نزدیک به ۹۲ درصد از زمینها در روستاها خرده مالکی و متوسط است. به عبارت دیگر، بیش از ۹۴ درصد از اقتصاد روستایی در ایران وابسته به کشاورزی و دامپروری سنتی و بهطور عمده معیشتی است که با معیارهای اقتصادی و صنعتی امروزه دنیا فاصله بسیاری دارد. از سوی دیگر و بنا بر اعلام وزارت نیرو، در حال حاضر قیمت دریافتی بابت تأمین آببهای کشاورزی از آب زیرزمینی بهعنوان یکی از نهادههای کشاورزی تقریباً رایگان و در مورد آب سطحی حداکثر سه درصد هزینه تأمین آن است. اما در بخش شرب، برای بخش شهری حدود ۴۷ درصد و در روستاها تنها ۲۴ درصد هزینه تمامشده تأمین آب، از مصرفکننده دریافت میشود. اختصاص یارانه به بخش کشاورزی در بسیاری از کشورهای جهان امری معمول است ولی مدیریت مقدار و چگونگی تخصیص آن مسئله بسیار مهمی است که بخصوص باید از منظر اقتصادی مورد توجه قرار گیرد