با انتشار تبلیغی از يك کارخانه شکلاتسازی در روز گذشته، میشود مطمئن بود که مدعیان پرسروصدای حقوق زن در ایران، در سیاره دیگری زندگی میکنند. سیارهای که هرروز در آن صحبت از حقوق زنان میشود، اما مدعیان آن یک لحظه فکر نمیکنند که گویا این تبلیغ خلاف همه شخصیت و هویتی است که دم از آن می زنند!
گروه خانواده؛ نعیمه موحد: تصور کنید شما صاحب یک محصول هستید که میخواهید برای بیشتر دیده شدن آن، از تبلیغات استفاده کنید. احتمالاً چیزی که این روزها طراحان تبلیغات به شما پیشنهاد میدهند استفاده از یک خانم خوشاندام با چهرهای تمام آرایشکرده است که حضورش بهعنوان یک زن در تبلیغ شما هیچ سودی ندارد جز اینکه چشمها را خیره جذابیت زنانهاش کند و از این راه در ناخودآگاه بیننده نقش ببندد که محصول شما هم محصول خوبی است!
با انتشار تبلیغی از یک کارخانه شکلاتسازی در روز گذشته، میشود مطمئن بود که مدعیان پرسروصدای حقوق زن در ایران، در سیاره دیگری زندگی میکنند. سیارهای که در آن دور هم نشستهاند و فقط صدای خودشان را می شوند. مدام از حقوق زن، گرامی داشته شدن نقش زن، توجه به خواستههای زنان و این دست عنوانهای دهن پرکن صحبت میکنند. آنقدر هم سر و صدای تاییدی که از هم می گیرند زیاد است که اگر زنی با لباسی مختص یک مهمانی زنانه، چهرهای تمام آرایشکرده و قاب بسته دوربین که تجدید رژلبش را نشان میدهد جلوی دوربینها «کت واک» برود فقط با آرزوی اینکه از او عکس بگیرند، یک لحظه فکر نمیکنند که گویا این کار خلاف همه شخصیت و هویتی است که برای زن دم از آن می زنند!
زن ویدئوی مذکور وقتی میبیند لباس و آرایش روشنش توجه عکاسان را جلب نکرده، در کادر بسته صورت با رژلبی قرمز شکلات مورد نظر را میخورد، لباس مشکی میپوشد و این بار عکاسها به دنبال او کشیده میشوند! یعنی میشود همینقدر بیارتباط، از جاذبههای ظاهری و جنسی یک زن برای تبلیغ شکلات استفاده کرد و صدای هیچ مدعی حقوق زنی هم درنیاید.
و البته این تبلیغ شکلات اولین نمونه از این تناقض نیست. اهالی شبکههای اجتماعی بهخوبی احساس میکنند که موجی به راه افتاده که در آن از زنان سلبریتی اینستاگرام که چهرهای جذاب دارند و بعضاً در صفحات خود عکسهای نامناسب شخصی هم به اشتراک میگذارند، برای تبلیغ محصولاتی که در مغازهها و فروشگاهها دست به دست میشود استفاده میکنند. مثل تبلیغی از یک شرکت مواد شوینده که بازیگران آن دو دختر مدل اینستاگرامی هستند و برای تبلیغ مایع شوینده لباس، خود را با لباسهای مشکی، در معرض نمایش میگذارند و از بقیه هم دعوت میکنند که ست لباسهای مشکی خود را با هشتگ «در مشکی درخشان» در اینستاگرام منتشر کنند.
ماجرای استفاده از جذابیتهای زنانه در تبلیغات مجازی دو سر دارد. یکسر آن شرکتهایی هستند که انگار در خلاقیتهای تبلیغاتی به ته خط رسیدهاند. پس چهبهتر که درجایی که نظارت درست و درمانی روی آن وجود ندارد محصول خود را پشت چهره و اندام چند زن قایم کنند تا بلکه در سایه جذابیتهای آنها فروشی بیشتر نصیبشان بشود و اگر این تعریف استفاده ابزاری از زن نیست، پس چیست؟
سمت دیگران زنان و دخترانی هستند که حاضر میشوند سوژه این سوءاستفادهها باشند. زنانی که خود را مدرن، مستقل، برابر با مردان و تصمیمگیرنده برای زندگی خودشان میدانند اما اجازه میدهند آن چیزی که آنها را به بقیه معرفی میکند صرفا صورت آرایشکرده و کمر باریکشان باشد. این دسته از زنان و حامیان رسانهای و فرهنگی آنها هرروز دم از حقوق بربادرفته زنان ایرانی میزنند. صدایشان بلند است که حق و حقوق زنان در این کشور رعایت نمیشود. دغدغهشان این است که به زن مثل مرد بها و حق انتخاب داده نمیشود و سطح مطالبات زنان را به مسائلی مثل برداشتن روسری از سر یا نمایش پد بهداشتی تقلیل میدهند. اما پای عمل که میرسد خودشان را به سطحیترین و جنسیتزدهترین شکل ممکن به جامعه عرضه میکنند.
یک شرکت قرار است شکلات بفروشد و زن مدرن طالب استقلال امروز داوطلب میشود تا در برابر احتمالاً چند میلیون تومان پول، نه فقط جذابیتهای زنانهاش که تمام هویت خود را در اختیار فروش او قرار بدهد؛ «ببینید من چقدر جذاب و زیبا هستم، پس از شکلاتهای این شرکت بخرید!»
شده است تا به حال یکی از این زنان، سوژه ترغیب مخاطب به کسب آگاهی بیشتر در یک حوزه علمی بشود؟ شده است که از زن برای تبلیغی که در آن درخواست توجه به دغدغههای زنانهای مثل داشتن فعالیت اجتماعی و شغل موردعلاقه و مناسب، داشتن سهم برابر از امکانات شهری، امکان پرداختن به تفریح در محیط امن و… بدون تمرکز بر جاذبههای جنسی آن زن، استفاده بشود؟ یا قرار است زن فقط وقتی به کار بیاید که بخواهیم از آن برای منافع مالی و جنسی عدهای خاص و صاحب سرمایه استفاده ببریم؟ به تن او لباس جذب و جذاب بپوشانیم، بگوییم تن صدایت را نازک کن و خلاصه هرچه در آستین داری رو کن تا به وسیله زنانگی تو من به هدفم برسم.
اینکه چرا محصولی که در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی تولید میشود و طبیعتاً در چارچوب همین کشور با تمام تقیدات و ملاحظاتش میتواند تبلیغ کند، از آشفتهبازار فضای مجازی استفاده میکند و عرف و شرع را زیر سؤال میبرد و برخوردی هم با او نمیشود موضوع جداگانهای است که مثنوی صد من کاغذ میطلبد. اما روی صحبت این نوشته با زنان و دخترانی است که در حرف، برای جنس زن بهترینها را میخواهند اما در عمل خودشان بدترینها و سطحیترینها را از زن بودن به نمایش میگذارند.
تبلیغ مبتذل این شکلات که در سایتهای ویدیوئی آپارات هم آپلود شده بود، بنا به هر دلیلی امروز از صفحه اینستاگرام این شرکت حذف شد. اما اینکه از جایگاه زن سوءاستفاده شد تا با نمایش جذابیتهای زنانه، فقط باعث فروش بیشتر یک کالا بشود و صدای اعتراض هیچ طرفدار حقوق زنی هم این وسط شنیده نشد، موضوعی است که از حافظه تاریخی زنان ما پاک نخواهد شد.