به گزارش هفته نامه افق کویر، قلعه باقر آباد بافق زیباترین دژ تاریخی در بافق است؛ این قلعه که مربوط به دوره قاجار است، در سه مرحله ساخته شده است. در آغاز برج شمالی قلعه ساخته شده و ده سال بعد از آن نیز برج جنوبی ایجاد شده است. در سال ۱۲۹۸ به دلیل نا آرامی و هرج و مرج های کشور مردم این روستا، دیوارهایی برای قلعه ساخته و به نوعی دور آن حصار کشیدند تا از خطرات احتمالی در امان باشند.
باقر آباد روستایی در فاصله ده کیلومتری شمال شهرستان بافق می باشد. قلعه باقر آباد به دستور “عبدالرحیم خان” فرزند “محمد تقی خان بافقی” با حفر قنات در سال ۱۳۲۰ ه.ق توسط عسکر، در سه مرحله ساخته شده است. ابتدا برج شمالی ساخته شده که محل زندگی عسکر بوده و ده سال بعد قسمت برج جنوبی احداث شده است. در سال ۱۲۹۸ هجری شمسی نیز به علت هرج و مرج در کشور مردم روستا دور قلعه را حصار کشیده اند.
خبرنگار هفته نامه افق کویر برای آشنایی شما خوانندگان گرامی با این قلعه تاریخی گفتگویی اختصاصی با مدیریت قلعه باقرآباد انجام داده است که در ادامه می خوانید.
افق کویر لطفاً خودتان را معرفی کرده و از سابقه کاریتان بگویید؟
تقی اکبرپور هستم، از شهر یزد، محله سید فتح الدین رضا، از همان بچگی اهل درس و یادگیری زبان و هیئتی بودم و پاتوق روزانه درس و کتاب خوانی در کتابخانه وزیری (مسجد جامع) و کتابخانه مسجد حضیره داشتیم و چندین سال مسئول کتابخانه کوچک، ولی با پرافتخار امامزاده سید فتح الدین رضای یزد بودم. از قدیم به گردشگری و گردشگران خارجی و فعالیت های گردشگری علاقه داشتم و برای گردشگرانی که به یزد می آمدند با پول توجیبی حاصل از ته مانده محصولات کشاورزی پدری که روی زمین یا سر درختان می ماند گردشگران خارجی و توریست ها را به چای، قهوه و غذا … دعوت می کردم و آنها را در کوچه پس کوچه های بعضاً مخروبه بافت قدیم همراهی می نمودم و تلاش می کردم یزد را به صورت مناسب و آبرومندی به آنها معرفی کنم.
در هر قسمتی که کار کردیم طرح ما عملکردخوبی داشت
از نظر سابقه آموزشی در دبیرستان در رشته ریاضی و فیزیک تحصیل کردم. بعد، لیسانس ادبیات انگلیسی در دانشگاه اصفهان، فوق لیسانس مدیریت جهانگردی از دانشگاه علامه طباطبایی و از اولین یزدی ها بودم که رشته گردشگری خواندم. دکترای مدیریت دولتی رشته سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران بودم؛ ضمن اینکه از نوجوانی راهنمای غیررسمی گردشگران خارجی بودم (چراکه آن روزها مثل حالا راهنمای رسمی در دسترس نبود و آموزش های سامان یافته ارایه نمی شد). از سال دوم فوق لیسانس در دانشگاه ها به عنوان استاد حوزه گردشگری تدریس می نمودم. در کنار آن، کارهای پژوهشی و تحقیقاتی در حوزه های عمومی توسعه مثل برنامه ریزی راهبردی، استراتژیک، مکان یابی طرح های عمومی و در حوزه گردشگری، جهانگردی، گردشگری روستایی و … کار کردم. حدود ۱۲ سال در شرکت های مختلف مهندسان مشاور بودم و کارهای مختلفی از پروژه های ملی همچون “بررسی تأثیر طرح هدفمندسازی یارانه ها بخش صنایع دستی و گردشگری کشور” و طرح های مختلفی برای شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مشاور و مدیر پروژه انجام دادم یا مجری بخشی از طرح تحقیقاتی “تعیین استانداردهای کف صنعت گردشگری کشور” بودم. از طرح های کوچکتری مثل نظارت بر طرح های تحقیقاتی و مشاوره ای در حوزه گردشگری در استان های مختلف و طرح های مشاوره ای برای شهرستان های یزد یا مثلاً شهرداری بافق گرفته تا طرح های مجموعه های گردشگری یا بوم گردی یا قلعه باقرآباد و غیره. را انجام دادیم. در هر قسمتی که کار کردیم پروژه و طرح ما تقریباً عملکردخوبی داشته و حتی برند هم شده است.
افق کویر توضیحاتی در مورد اینکه چگونه به بافق آمدید و کار بازسازی و سرمایه گذاری در قلعه باقرآباد را شروع کردید ارایه دهید.
سال ۹۱ یکی از اولویت های شرکت سنگ آهن مرکزی ایران- بافق در حوزه طرح گردشگری و جذب گردشگر برای شهرستان بافق با تأکید بر گردشگری معدنی بود و من قبل از آن به بافق نیامده بودم و از طریق یکی از همکاران طبق روال معمول که در جریان اولویت های پژوهشی دستگاه های دولتی و شرکت های خصوصی قرار می گرفتیم مطلع شدم. هرچند این پروژه به دلیل طولانی شدن و ارایه خدمات بسیار بیشتر از شرح خدمات تعهد داده شده، منفعت اقتصادی قابل توجهی نداشت، ولی ما پروژه را در دست گرفتیم و کار را برای شرکت سنگ آهن مرکزی انجام داده و به منفعت مالی آن توجه نداشتیم. تلاش کردیم در این طرح، ذهنیت های مسئولان و برخی از ذینفعان حوزه توسعه را کمی به سمت گردشگری و منافع اقتصادی و فرهنگی-اجتماعی آن متمایل کنیم. در خلال این طرح پژوهشی و مشاوره ای، متوجه قلعه باقرآباد شدم، متوجه شدم که این قلعه سال به سال مخروبه تر می شود و درب آن همیشه باز است و جای مار و عقرب و بعضاً حیوانات موذی شده است؛ فقط در ایام عید برای بازدید بلیط فروخته می شد و بازدید صورت می گرفت. زمانی که ما در سال ۹۳ قلعه را دردست گرفتیم، مجبور شدیم به اقدامات مرمتی اساسی بپردازیم و کارهای سنگین و همزمان با رویکردی کاملاً علمی و بر اساس و ملهم از بوم فیزیکی و اجتماعی روستا برای بازسازی قلعه انجام دادیم.
آنقدر حرف و حدیث شنیدیم که شرکاء فرار را بر قرار ترجیح دادند
در سال ۹۳ با توجه به چشم انداز تقریباً روشن صنعت گردشگری در جهان، ایران و یزد، چند تن از دوستان که همگی عضو یک انجمن قدیمی داوطلبانه دوستدار و حامی طبیعت بودیم تصمیم گرفتیم که در موضوع گردشگری به فعالیت های اقتصادی ورود کنیم. یک شرکت تعاونی تشکیل داده و نام آن را بوم آریز نهادیم. برای شروع کار طرح های مختلفی در شهرستان های مختلف پیشنهاد شد، ولی من موضوع سرمایه گذاری در روستاهای بافق را پیشنهاد دادم و همکاران پذیرفتند. در ابتدا هفت نفر شریک و سرمایه گذار بودیم، ولی در اینجا آنقدر به روش های مختلف حرف و حدیث ها شنیدیم و موانع مختلفی سر راه ما سبز شد که همکاران و شرکاء فرار را بر قرار ترجیح دادند و فقط دو نفر در اینجا ماندگار شدیم. از اواخر سال ۹۳ تا نیمه های سال ۹۷ در قلعه باقرآباد کار مطالعاتی، مرمت، احیاء و تجهیز انجام دادیم. در اواخر سال ۱۳۹۳ که بازسازی جزیی در حد خاکبردای سازه های الحاقی سیمانی و غیره انجام داده بودیم تعداد قابل توجهی تابلو از حیات وحش بافق آماده کردیم و از ۲ راهنمای متخصص طبیعت گردی و ۳ راهنمای تاریخی فرهنگی استفاده کردیم. همزمان نام دهکده گردشگری باقرآباد را انتخاب و تابلوهایی در جاده های منتهی به روستا نصب کردیم. در کنار آن “آسیابهای ارزن” و “آسیاب گاوی” روستا و موزه مردم شناسی روستایی را نیز برای بازدید، مرمت و آماده سازی کردیم.
موفق به دریافت هیچ نوع تسهیلات یارانه ای نشدیم
در سال ۹۵ حدود ۵ ماه، سال ۹۶ حدود ۶ ماه و سال ۹۷ را به صورت کامل به عملیات مرمت و احیا و تجهیز پرداختیم. برای تمام امور از منابع شخصی و وام های آزاد استفاده کردیم؛ متأسفانه موفق به دریافت هیچ نوع تسهیلات یارانه ای نشدیم؛ بالاخره توانستیم با مشقت های فراوان در نوروز ۱۳۹۸ قلعه باقرآباد که حالا به بزرگترین اقامتگاه بوم گردی ایران با ظرفیت ۱۲۰ نفر تبدیل شده بود را تحت نام اقامتگاه بوم قلعه آریز افتتاح کنیم، لکن چون قبل از نوروز ۹۸ کسی قلعه را نمی‌شناخت و پولی برای تبلیغات آن نداشتیم، کسی برای اقامت مراجعه ننمود، ولی خدمات بازدید ارایه می دادیم و در همان سال از طرف ستاد تسهیلات سفر استان و توسط استاندار محترم تقدیر شدیم. کیفیت و برندسازی بافق و باقرآباد و اقامتگاه تمرکز همه امور ما بود و همچنان نیز همین است و سودآوری را برای بلند مدت در نظر گرفته ایم.
در تابستان سال ۱۳۹۸ به دلیل اینکه سال اول افتتاحیه قلعه بود، سعی کردیم درب قلعه را باز نگه داریم، هزینه نیروها را تأمین کردیم، کم کم در حوزه تجهیزات کاملتر نیز هزینه های بیشتری پرداخت کردیم تا اینکه اول مهرماه سال ۹۸ گردشگر داشتیم، منتها بیشتر گردشگران ما از طریق آژانس های خدمات مسافرتی و در قالب تورهای گردشگری هماهنگ می شدند و به همین دلیل همه تورها و گردشگران در روزهای تعطیلی پنجشنبه برای اقامت یا بازدید به قلعه می‌آمدند و صبح جمعه نیز خارج می شدند. با این حال باید اذعان کرد که پس از حدود شش ماه انتظار برای پذیرایی از گردشگران؛ یعنی از فروردین تا مهر، در آبان ماه با تنش های خیابانی، تعداد گردشگران افت قابل توجهی داشت. به دنبال آن موضوع شهادت سردار دلها حاج قاسم سلیمانی پیش آمد و در ادامه موضوع سقوط هواپیما و پس از آن کرونا؛ عملاً در سال اول تراز اقتصادی ما حتی در بخش درآمد و هزینه جاری نیز بسیار منفی بود.
از زمانی که ویروس کرونا شیوع پیدا کرد و وضع گردشگری نیز کاملاً خراب شد، نیروها را تا عید و بعد از عید نگه داشتیم، وضع که بدتر شد مجبور شدیم نیروهایی که آموزش دیده بودند را تعدیل کنیم و فقط نگهبان ماند و قلعه خالی. دوباره در شهریورماه امسال به قلعه بازگشته و سعی کردیم فضاهایی که بر اثر باد و باران خراب شده را مرمت کنیم، ساختمان قلعه چون بافت قدیمی خشتی می باشد با هر بار بارش قابل توجه باران قابل بین ۲ الی ۱۰ میلیون تومان هزینه در بر دارد.
افق کویرچه میزان سرمایه گذاری انجام دادید؟
تقریباً در حدود ۱۵ میلیارد تومان برای قلعه تا به امروز و به نرخ امروز هزینه انجام دادیم؛ سعی کردیم محیطی متفاوت درست کنیم، محیطی که فقط ساختمانِ صرف نباشد، و نام آنجا را گذاشتیم “بوم-قلعه”، چون می خواستیم بومِ قلعه را به گردشگران نشان دهیم. بوم به معنی اکوسیستم می باشد. تلاش کردیم اکوسیستم زیستی و فرهنگی انسانی و حیات وحش ارزشمند منطقه را به گردشگران نشان دهیم و همه اقدامات ما بر مبنای آن استوار گردد. نام آریز را روی اقامتگاه گذاشتیم به این دلیل که بوم اکولوژیکی اینجا به بوم منطقه آریز نزدیک است. آریز یادآور گونه های درخطر انقراض و ارزشمند گیاهی و جانوری و جنبه های مختلف زیست انسانی در پهنه بیابان و در حاشیه کویر دره انجیر در فلات مرکزی ایران است. نهایتاً سعی کردیم تجهیزات، ساختمان و وسایلی که در آن به کار می رود از مصالح محلی و سنتی و بوم منطقه باشد و به صورت خلاقانه ای درست شوند.
گردشگرانی که اینجا می آیند باید برای تاریخ و فرهنگ و طبیعت این منطقه ارزش و احترام قایل شوند
همچنین ما سعی کردیم تمرکزمان را بر گردشگر تاریخی- فرهنگی و اکوتوریسمی بگذاریم و فعالیت های بازاریابی خود را بر گردشگری که باعث رنجش جامعه محلی شود یا ارزش های جامعه محلی را درک نکند یا به دنبال تجربه فرهنگ و طبیعت ناب و بکر محلی نباشد متمرکز نکنیم، حتی ما تورهایی که با بوم و بافت فرهنگی و طبیعی منطقه تناسب ندارند را خودمان لغو می کنیم؛ چون عقیده داریم گردشگرانی که اینجا می آیند باید برای تاریخ و فرهنگ و طبیعت این منطقه ارزش و احترام قایل شوند.
در حوزه فضای مجازی سعی کردیم قوی عمل کنیم، چنان که اگر نگاهی به جستجو در گوگل داشته باشیم متوجه می شویم که میزان سایتیشن (ذکر و درج کلمه در فضای سایبر) نام بافق یا باقرآباد یا قلعه باقرآباد، کویر بافق و غیره از سال ۹۸ به بعد با جهش و نرخ بسیار بالایی فزاینده بوده است.
با مشکلات فراوان زیرساختی و روساختی روبرو هستیم
ما میلیاردها تومان هزینه کردیم برای قلعه ای که در سال اول شروع طرح تقریباً می توان گفت نه بنا و نه زمین آن ارزش اقتصادی قابل توجهی نداشت و انتظار داریم که جامعه محلی و صاحبان درک و کمک کنند؛ ما در این روستا حتی زمینی برای انبار یا پارکینگ گردشگرانی که از شهرها و کشورهای دور و نزدیک به اقامتگاه قلعه می آیند و نام بافق و روستا را ملی و جهانی می کنند نداریم و امنیت وسایل نقلیه آنها با مشکل مواجه است و کلاً با مشکلات فراوان زیرساختی و روساختی روبرو هستیم.
صراحتاً می گویم یک ریال وام کم بهره نگرفتیم
انتظار داشتیم که در طول ماه های اولیه بعد از نوروز ۹۸ که اینجا را افتتاح کردیم بخشی از بدهی هایمان را پرداخت کنیم؛ ولی متأسفانه هیچ تسهیلات کم بهره یا بلاعوض نتوانستیم دریافت کنیم و گردشگری به ویژه در بافق که همواره با مشکل فصلی بودن دست و پنجه نرم می کند و وضع آن بعد از پاییز سال پیش نیز همچنان که شرح آن رفت با مشکلات زیادی روبرو بوده است. با کمک خداوند مهربان و حامی، موفق شدیم بزرگترین اقامتگاه بوم گردی ایران که قابلیت های یک بوتیک هتل جهانی را دارد راه اندازی کنیم بدون یک ریال وام گردشگری یا مرمتی. حرف و حدیث هایی بین مردم رواج داشت که مثلا سنگ آهن وام بلاعوض به ما داده اند یا فلان شخصی معرف ما برای وام گردشگری یا بلاعوض بوده یا فلان رابطه ای با شخص خاصی داریم که صراحتاً می گویم یک ریال وام کم بهره نگرفتیم و من با سرمایه ای که در یزد داشتم و با فروش خانه ای که در آن زندگی می کردم و زمینی که با پول تحقیقات و مطالعات خریداری کرده بودم و با کلی بدهی بانکی و چک سرمایه گذاری انجام دادم و شریک من نیز از سرمایه شخصی خود هزینه کرد و خوشبختانه توانستیم در دو سال گذشته در سطح ملی تبدیل به یک برند بوم گردی شویم، برندی که گردشگران و نیروهای خود را با حساسیت انتخاب می کند و به آنها آموزش می دهد و تجربه ای به یادماندنی به آنها هدیه می دهد.
افق کویر در مورد دستاوردهای ملی و جهانی که تاکنون کسب کردید توضیح دهید.
قبل از این که بافق بیایم، جدا از کارهای مشاوره ای، کارهای تألیف، وترجمه کتاب هم انجام می دادم و کتاب های مختلفی در حوزه توسعه محلی و توسعه روستایی دارم. مثل توانمند سازی بانوان از طریق گردشگری، ظرفیت سازی در جوامع محلی برای توسعه گردشگری و این کتب در مقطع فوق لیسانس و دکترا جزئی از منابع آموزشی می باشند.
کتاب دستورالعمل های جهانی برای ایجاد، توسعه و مدیریت اقامتگاه های بوم گردی که ترجمه خودم است و طرح روی جلد آن عکسی هوایی از قلعه تاریخی باقرآباد بافق می باشد مهمترین منبع اطلاعاتی و آموزشی در مورد اقامتگاه های بوم گردی در کشور می باشد که همگی توسط انتشارات تخصصی و وزین مهکامه به چاپ رسیده است.
طرح برقلعه باقرآباد در بین بیست کشور آسیایی
در مهرماه سال ۹۷ به عنوان مشاور برتر ایران در حوزه اکوتوریسم و اگروتوریسم (گردشگری کشاورزی) انتخاب شدم و برای یک دوره دو هفته ای در جزایر فیجی بورسیه یک نهاد بین المللی مستقر در کشور ژاپن شدم و در آنجا نمایندگان ۲۰ کشور از آسیا حضور داشتند. بخشی از این دوره در مورد گزارش کشورها بود و گزارش ها غالباً در مورد اقدامات و پروژه های موفق توسعه محلی و گردشگری پایدار بود که در آن بخش، چند کار از ایران پیشنهاد شده بود که در آخر قرار شد که من طرح خودمان که در روستای باقرآباد اتفاق افتاده بود را ارایه کنم. در آنجا در مورد کارهایی که در روستا و کارهایی که در قلعه در طول سال های گذشته انجام شده بود گزارشی ارائه دادم و طرح میدانی ارایه شده ما در بین بیست کشور آسیایی به عنوان طرح برتر و اول انتخاب گردید.
یک سال بعد در چهارمین جشنواره طرح های برتر کارآفرینی دهیاری های کشور در طرح های استانی اول شده و باز در اوایل مرداد ۹۸ در این جشنواره در سطح ملی در کل کشور منتخب گردیدیم.
افق کویر: در مورد نمایشگاهی که امسال برگزار شد توضیحاتی ذکر کنید؟
در اواخر مردادماه ۹۸ در نمایشگاه توانمندی روستاییان و عشایر کشور در تهران در نمایشگاه بین المللی غرفه ای احداث کردیم که فرمانداری و استانداری به ما در اختصاص نیمی از کل فضای استان یزد و همچنین در ساخت ماکت کمک کردند. پرسنل و تجهیزات آن را خودمان تأمین کردیم، و بیش از هزار غرفه در آنجا مشغول معرفی فرهنگ و تاریخ و سبک زندگی روستایی مناطق خود بودند.
کسب مقام اول در نمایشگاه بین المللی توانمندی روستاییان و عشایر کشور
باتوجه به خدماتی در آن داشتیم و پذیرایی و نوع چینش غرفه و مکانی که درست کرده بودیم که مردم می توانستند برروی فرش های دست بافت ما بنشینند، به صحبت های ما گوش بدهند، دستاوردهای ما را ببینند و بشنوند و از بافق و مناطق دیدنی و تجربه کردنی آن برایشان بگوییم؛ خوشبختانه توانستیم مقام اول را در بین کل استان ها و غرفه ها به دست بیاوریم.
امسال نمایشگاه بین المللی تهران کم جان تر بود بود و رنگ و لعاب سال های گذشته را نداشت، چون خیلی ها شرکت نکرده بودند. گردشگری در پایین ترین، سطح خودش در ایران است؛ اما ما تصمیم گرفتیم در نمایشگاه شرکت کنیم تا پرچم دار یزد و بافق باشیم و بافق و جاذبه ها و خدمات آن را بیشتر بشناسانیم.
از کل هتل ها و اقامتگاه های استان یزد، تنها اقامتگاه ما در نمایشگاه در بخش استان یزد دارای غرفه بود و از این فرصت بی نظیر استفاده کردیم تا بافق و یزد را به گردشگران و گروه های مرجع در حوزه گردشگری، دفاتر خدمات مسافرتی بزرگ، راهنمایان تور و مسئولان کشوری و ملی هرچه بیشتر و بهتر معرفی کنیم؛ البته از نتایج آن راضی هستیم. نتیجه چنین برنامه هایی قطعاً برندسازی برای بافق و کل منطقه است و عواید آن در میان و بلند مدت برای منطقه حاصل می شود.
افق کویرچه خدماتی در قلعه باقرآباد به مردم ارائه می دهید؟
در قلعه، خدمات اقامتی ارائه می کنیم، اتاق های ما از ۲ نفره تا ۸ نفره می باشد. در هیچ یک از اتاق های اقامتی، سرویس بهداشتی و حمام نساختیم؛ چرا که تلاش ما حفظ اصالت بنای تاریخی قلعه بود و هست. ما حتی برای گردشگران که بسیاری از آنها اشخاص معروف یا سطح بالایی هستند تخت و تشک خوشخواب نداریم و تشک های نازک، پتوهای معمولی و بالش با ملحفه های تمیز ارایه می دهیم؛، خوشبختانه گردشگران همیشه از این خدمات راضی بوده اند و همان حسی که علاقه داشتیم آنها از زندگی در روستا و قدیم قلعه تجربه کنند را تجربه کرده اند.
ارایه خدمات ناهار و شام در قلعه بومی گردی باقرآباد
یک فضای مجموعه حمام عمومی و نمره مشترک برای زنان و یک مجموعه برای سرویس بهداشتی و حمام مردانه داریم. خدمات غذا که صبحانه سلف سرویس می باشد همراه با خدمات اقامت به گردشگران ارایه می شود. اغلب اقامتگاه های بوم گردی در ایران فاقد خدمات ناهار و شام می باشند، ولی خدمات ناهار و شام در آشپزخانه اقامتگاه تهیه می شود، ولی غالباً این غذا فقط به گردشگران مقیم قلعه ارایه می شود.
ایجاد فضایی رویایی برای دیدن ستاره ها و تماشای طاق آسمان کویر
در پشت بام با ۱۵ بهار خواب یک فضای رویایی برای دیدن ستاره ها و تماشای طاق آسمان کویر ایجاد شده است، حتی در زمستان جایی در پشت بام برای درست کردن دورهم نشینی جهت تهیه سیب زمینی آتشی و چایی و قهوه هسته خرما داریم. دو آسیاب تاریخی را در روستا آماده سازی کرده و به گردشگران خود خدمات بازدید را پیشنهاد می کنیم.
سعی داریم صنایع دستی با هویت بافق را نیز به رخ ایرانیان و جهانیان بکشیم
یک فروشگاه کوچک نیز در داخل قلعه در حال راه اندازی است که قرار است به صورت حضوری و آنلاین به معرفی و فروش محصولات دستی و خوراکی بافق بپردازد؛ البته قصد داریم یک مرکز تولید صنایع دستی بافق که متأسفانه این روزها بسیاری از اقلام آن در حال فراموشی است ایجاد کنیم؛ امیدوارم مسئولان در این زمینه کمک کنند تا با خلاقیت و کارآفرینی شایسته بتوانیم صنایع دستی با هویت بافق را نیز به رخ ایرانیان و جهانیان بکشیم. نیاز است که اغلب صنایع دستی بافق طبق سلیقه و ظرافت انسان امروزی به روز شود و تنها با مشتری گرا کردن محصولات می توان آن را از خطر انقراض در آینده نجات داد.
افق کویر: در خصوص وضعیت کرونا و آسیب هایی که دچار شدید، صحبت کنید؟
یکی از مشکلات ما امسال این بود که در منطقه گردشگری بافق بسیار تنها بودیم. با فصل گردشگری پاییز ما تنها بخش گردشگری بودیم که بازارمان گردشگران غیر بافقی و غیر یزدی بودند، ولی با همه سختی ها راه اندازی کردیم و شروع به کار؛ متأسفانه کمپ های کویری بافق امسال تعطیل بودند و گردشگر نیز به خاطر کویر می آید؛ وقتی در کویر شخصی نباشد که حداقل خدمات آب، غذا و سرویس بهداشتی مناسب را برای آنها تأمین کند؛ عملا گردشگری تعطیل است. به همین دلیل ما باید تلاش مضاعف می کردیم که گردشگران خود را راضی نگه داریم. تمام توان خود را به کار گرفتیم تا وقتی گردشگر به بافق می آید، از بافق خاطره خوبی داشته باشد.
یک بنای تاریخی را نمی توان تنها گذاشت و حراست از آن را همیشه
باید در نظر داشت
شایان ذکر است که بازار تمام مراکز و تأسیسات گردشگری بافق خود مردمان بافق می باشد و هدف آنها خدماتی است که به نیروهای خودشان ارائه می دهند. در این صورت خیلی نباید به فکر معرفی بافق و مردم و فرهنگ و طبیعت آن در خارج از بافق و برای غیربافقی ها بود؛ البته این مدل تأسیسات گردشگری به دلیل عدم موفقیت در جذب پول خارج از سیستم اقتصادی خود، نمی توانند اثرات تکاثری اقتصادی ایجاد کنند و تأثیرات مثبت اقتصادیشان برای کل منطقه کمتر است! ولی بازار عمده اقامتگاه آریز و دو کمپ کویری گردشگری، گردشگران خارج از استان بوده است، با شیوع کرونا و تعطیلی کمپ ها، ما نیز با افت شدید گردشگر مواجه شدیم، ولی یک بنای تاریخی را نمی توان تنها گذاشت و حراست از آن را همیشه باید در نظر داشت هرچند که هزینه های سنگینی داشته باشد؛ سعی ما این بود که با رعایت حداکثری پروتکل های بهداشتی و اخذ گواهی اقامت ایمن، خدمات گردشگری به همان تعداد محدود گردشگر ارایه کنیم تا چراغ گردشگری بافق و برندمان خاموش نشود.
زمانی که گردشگری قصد کند مکانی را در بافق ببیند تلاش می کنیم به صورت کامل او را راهنمایی کنیم یا یک بلد یا راهنما را با گردشگر همراه کنیم تا آنها از بخش های گردشگری از جمله روستای شادکام، قطرم، خانه وحشی بافقی، کاروانسرای خان، میدان خان، تماشای روش درست کردن صنایع دستی و خرید صنایع دستی در میدان خان؛ حتی پارک آبشار و آهنشهر تجربه کسب کنند.
به رغم داشتن جاذبه های زیاد، جاذبه های آماده سازی شده جهت ارایه به گردشگران خارجی و گردشگران داخلی غیربافقی و غیریزدی نداریم
متأسفانه به رغم این که می گوییم جاذبه های زیادی داریم جاذبه های آماده سازی شده زیادی جهت ارایه به گردشگران خارجی و گردشگران داخلی غیربافقی و غیریزدی نداریم. از نظر علمی به آنها منابع گردشگری می گوییم و باید آنها را پردازش کرد و امکانات و خدمات موردنیاز زیرساختی و روساختی برای آنها تأمین کرد تا تبدیل به محصولات قابل ارایه به گردشگران شوند؛ مثلا ما به صرف اینکه معدن، کویر، کوهستان، پارک و … داشته باشیم، به تنهایی کافی نیست. گردشگری در دنیای امروز از گردشگری بصری عبور کرده است. گردشگری امروز، تعاملی است، این که چه رویدادی در شهرستان انجام می گیرد یا کجاها می تواند به صورت عمیق تر درگیر فرهنگ و طبیعت محلی شود، برای گردشگر مهم است، مثلاً ما هر هفته می توانیم رویداد شتر یا الاغ سواری یا طبخ و ارایه غذاهای محلی یزد یا بافق را در پارک آبشار یا آهنشهر داشته باشیم، مراسم روستایی خاص روستا داشته باشیم یا بازی های محلی جذاب را برگزار کنیم که این رویداد ها جاذبه ایجاد می کنند. این رویداد ها در توسعه و خلق برند بسیار تأثیرگذار هستند و ما باید از توان ها و داشته ها و امکانات بومی خود رویدادها یا دیگر جاذبه های تعاملی گردشگری را ایجاد کنیم.
افق کویر با همه این تفاسیر از مسئولین و نهادهای مختلف چه انتظاری دارید؟
انتظار این است که کمک کنند که زنجیره گردشگری ما هر روز کاملتر شود. درست است که مرتب حرف از تکمیل زنجیره گردشگری می زنیم، ولی باور کنید در کل فصول گرم و سوزان بافق، حتی وقتی در پاییز یا زمستان یک گردشگر از یک استان دوردست به منطقه بافق می آید ما نمی توانیم حداکثر بیشتر از یک روز او را پر کنیم.
علاوه بر این، مراکز گردشگری و تأسیسات گردشگری بخش خصوصی نیز نباید با همه سختی ها، فعالیت های خود را تعطیل کنند یا بر اثر هر نوع فشار اقتصادی یا اجتماعی کوتاه بیایند، باید تمام سختی ها را تحمل کند و پایدار باشند؛ چراکه حتی متخصصان صنعتی در این کشور می دانند که ایران ناگزیر از توسعه اقتصاد درونزای گردشگری می باشد. مسئولان باید بیشتر از این به مرهمی برای دوزان سخت گردشگری و کارآفرینان آن باشند.
اقتصاد ما باید از تک محصولی معدن و سنگ خارج شود
امیدوارم کرونا برود تا بتوانیم به کار خودمان ادامه دهیم و هرچه زودتر دید جامعه محلی به جایی برسد که به گردشگری به عنوان یکی از مهم ترین ضرورت های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، روانشناختی، سیاسی و زیست محیطی منطقه و کل ایران مخصوصا منطقه یزد و بافق بنگرد و اقتصاد ما باید از تک محصولی معدن و سنگ خارج شود.
توسعه گردشگری و صنایع و خدمات پاک و بومی مرتبط باید در بافق اتفاق بیافتد. و گرنه یک روز چشمانمان را باز می کنیم می بینیم معدنی نداریم و به طبیعت آسیب جدی وارد کرده ایم. فرهنگ بومی و بناهای تاریخی را با دستان خود نابود کرده ایم و به ظاهر ساختمان مدرن اروپایی ساختیم و توان های شهرستان را نیز برای سوار کردن توسعه های پاک تر آتی بر روی آنها از دست داده ایم.
منافع جمعی و آتی خود را بر منافع کنونی خود مرجح بداریم
تا بافق همیشه مکانی مطلوب برای زندگی باشد
با نگاه صرف به فعالیت های معدنی و صنعتی و اولویت قراردادن جدی آنها و با عدم توجه کافی به بخش زیرساخت ها و روساخت های گردشگری و عدم توجه جدی به سرمایه گذاران و کارآفرینان گردشگری، جدا از اینکه نمی توانیم شاکله اقتصاد واقعی محلی و پایدار گردشگری را شکل بدهیم، پتانسیل ایجاد اقتصادهای دیگر و خلق مکانیزم های پاک و آینده دار جدید را نیز از دست می دهیم. باید از همین حالا از منافعی که در حوزه سنگ و معدن داریم در ایجاد و توسعه زیرساخت های گردشگری و صنایع های تک و خدماتی بافق استفاده کنیم و منافع جمعی و آتی خود را بر منافع کنونی خود مرجح بداریم تا بافق همیشه مکانی مطلوب برای زندگی باشد.
در مورد حمایت توسط سازمان های دولتی و غیر دولتی باید بگویم که بعضاً مشاهده می شود که متأسفانه هر شخص یا نهادی راه خودش را می رود، زنجیره های مختلفی که باید شکل بگیرد و همه به آنها در شکل گیری کمک کنند کمتر وجود دارد و همین باعث می شود بسیاری از پروژه های آینده دار و ضروری به نتیجه نرسد؛ البته این موضوع یک ضعف ساختاری در حوزه اقتصاد و فرهنگ ماست و مختص بافق نیست.
هر ارگانی به سهم خود می تواند به ما و گردشگری بافق کمک کند
در مورد کمک و حمایت، هر ارگانی می تواند کمک کند، هر ارگانی به سهم خود می تواند به ما و گردشگری بافق کمک کند، از سازمان تبلیغات، ارشاد و اوقاف گرفته تا بخشداری، دهیاری، نهادهای زیرساختی، شهرداری و غیره می توانند با ما همکاری داشته باشند. دید و شعارهای دولت کنونی بر توسعه بخش گردشگری متمایل بوده، ولی در عمل عوامل و نیروهای بازدارنده زیادی وجود دارند و انگاره توسعه گردشگری واقعی و کمک کننده به نجات کشور از تحریم های همیشگی و حل مشکلات مرتبط با روستاها و اقتصاد و اشتغالزایی فراگیر راه درازی برای پیمایش دارد.
منِ نوعی که به تنهایی قادر نیستم همه زوایای فرهنگی و طبیعی بافق را به دنیا معرفی کنم
نهادهایی که متولی توسعه هستند مثل استانداری، میراث فرهنگی و گردشگری، فرمانداری، شورای شهر، بخش و شهرستان، منابع طبیعی و آبخیزداری، نهادهای نظارتی همچون نیروی انتظامی و دادستانی و حفاظت محیط زیست و … باید بیش از این تاثیر گذار باشند، شهرداری و بخشداری باید کمک کنند و منِ نوعی که به تنهایی قادر نیستم همه زوایای فرهنگی و طبیعی بافق را به دنیا معرفی کنم یا سهم زیادی در حجم اقتصادی گردشگری ملی و بین المللی بافق در آینده و در مقایسه با توان های منطقه به خود اختصاص و نسبت دهم.
چرا باید برند بافق معدن باشد؟!
نهادهای دولتی تلاش کرده اند گردشگری توسعه یابد و جای تقدیر دارد، ولی هنوز آن قدر پتانسیل و ضرورت هست که باید بیشتر از این ها کار انجام شود. ما انتظار داریم دستگاه های دولتی کمک واقعی بکنند، ما انتظار داریم همان گونه که پرچم بافق را در سطح ملی و جهانی بالا نگه می داریم، در بخش های دولتی و خصوصی با ما همکاری شود و موضوعات پیگیری شوند و موانع برطرف شوند. برند بافق باید گردشگری و داشته های طبیعی و فرهنگی باشد. چرا باید برند بافق معدن باشد و هنگام صحبت از بافق یا اقتصاد آن، یک کارگر با صورتی ذغالی و سیاه شده یا سنگ یا خاک آهن سیاه از معدن، برند بافق باشد؟ چرا بافق نباید دارای تصویر بهتری باشد؟ باید روی درخت خرما، ارس، کویر، شتر، کاراکال، عقاب طلایی، یوزپلنگ، طبیعت و فرهنگ منطقه کار کنیم، باید برندمان را روی مواردی ظریف تر، باحس تر و پایدارتر بگذاریم، باید از منافع خود در حوزه معدن و صنعت دفاع کنیم، ولی همزمان باید از توجه به تأمین نیازهای صنعت پاک و فزاینده گردشگری غافل نشویم.
همه تخم مرغ های آینده و زندگی مردم را در یک سبد مخاطره آمیز قرار ندهیم
باید در حوزه گردشگری معدنی کار کنیم، مطمئن باشید ظرف چند سال آتی، شرکت های معدنی و صنایع جوار معدنی دیگر ایران روی گردشگری معدنی کار جدی خواهند کرد؛ اگر ما کار نکنیم عقب خواهیم ماند. شاید در سالهای آغازین، منفعت قابل توجهی برای بافق نداشته باشد، ولی این ها کارهای زیر ساختی است؛ اگر دلمان برای آینده بافق و مملکت مان می سوزد، باید این کارها را انجام دهیم. خداوند توان های زیادی به ما داده که باید از همگی استفاده صحیح و متناسب کنیم و همه تخم مرغ های آینده و زندگی مردم را در یک سبد مخاطره آمیز قرار ندهیم.
