۱-به کارمندان پرخاش و تندی نکنید. آنها هم از میان شما و همچون شما شهروند این جامعه هستند و البته وظیفه دارند که به شما خدمت کنند.
،کمی تأمل کنید. سکوت کنید. به اندازه ای که از مشغله های دیگر رهایی یابد و نوبت به شما رسید آماده پذیرش کار شما خواهد شد.
۲-از کارمند فقط در حیطه توانایی‌هایش انتظار انجام کار داشته باشید. توقع از کارمند برای انجام کاری خارج از مسوولیتش ضمن اینکه امکان پذیر نیست ،موجب مناقشه نیز میگردد .
۳-به اعتبار احترام قاضی در مسند قضاوت بدون اجازه وارد اتاق نشوید. در جلسه رسیدگی صحبت‌های طرف دیگر دعوا را قطع نکنید و بدون اجازه قاضی صحبت نکنید. وقتی که اجازه صحبت یافتید در محضر قاضی و حتی در جاهای دیگر سعی کنید به طرف دعوا جسارت نکنید. تنها ادعا یا دفاع خود را مطرح کنید.
۴-سعی نمایید درب اتاق قاضی را نیمه باز نگذارید و از شکاف درب به داخل اتاق نگاه نکنید. در کنار درب اتاق قاضی ازدحام نکنید.
۵-اگر قاضی جلسه رسیدگی داشت ویا کلا شخصی داخل اطاق قاضی بود صبرکنید و پس از اتمام جلسه از ایشان اجازه بگیرید تا وارد شوید
۶- هرگز به دنبال شناسایی اقوام و بستگان قاضی نباشید تا از آن طریق حرف خود را به گوش قاضی برسانید. چرا که این کار بدلیل عدم توجه قاضی نه تنها هیچگونه فایده ای ندارد بلکه این کار آثار سویی هم برایتان در بر خواهد داشت.
۷-به رجز خوانی‌های طرف دیگر دعوا توجه نکنید چون برای مرعوب کردن شما است. اظهارات شما و طرف دیگر را قاضي شنيده و طبق قوانين و مقررات و نه جوسازي دو طرف تصميم می‌گیرد.
۸-از مراجعه به قاضی یا کارمند در داخل سالن و سؤال در مورد پرونده خودداری کنید. این عمل باعث سوء تفاهم خواهد شد. هرگاه قاضی یا کارمند به اتاق خود برگشت، به نحوی که بیان شد، با اجازه وارد اتاق شوید.
۹-بدانید هر اقدام قاضی مبنا و دلیل قانونی دارد و ایشان چنین فرصتی ندارند که آیین قضاوت خود را برای شما بازگو کند. در این مورد می‌توانید با وکیل مشورت کنید.
۱۰-پای صحبت کسانی ننشینید که برای شما فلسفه بافی کرده یا از رفتار، برخورد و نحوه کار قاضی با شما صحبت کنند. چرا که این کار باعث می‌شود در ذهن شما یک پیش زمینه منفی نسبت به کار قاضی به وجود بیاید و این اولین گام شکست شماست.
۱۱-مبادا این گونه فكر کنید یا نتیجه بگیرید که رجز خوانی‌های طرف مقابل از نظر قاضی صحت دارد. این نتیجه گیری فقط یک خطای ذهنی است و شما را از دفاع هوشمندانه غافل می‌کند.قاضی بر اساس دلایل موجود در پرونده رای صادر مینمایند.
۱۲-تلفن همراه خود را در اتاق قاضی یا کارمند دفتر خاموش نگه دارید. اگر فراموش کردید این کار را انجام دهید و همراه شما زنگ زد، بهترین کار آن است که آن را خاموش کنید.
۱۳-تا حد امکان سلام یا پیغام کسی را به قاضی نرسانید. چنانچه به قاضی وانمود کنید که با مسئولی ارتباط دارید، به طور قطع در ذهن ایشان بازتاب منفی ایجاد خواهد شد ولو این که شما آن را احساس نکنید.
۱۴-رفتن به دادگستری را عیب ندانید. مراجعه به نزد قاضی یا برای گرفتن حق است یا دفاع از خود یا برای شهادت دادن. هر یک از این سه مورد نه تنها ناپسند نیست، بلکه امری قابل ستایش نیز می‌باشد. در واقع در این فرآیند، تنها کسی باید شرمنده باشد که جرمی مرتکب شده یا حقی را تضییع کرده باشد.
۱۵-ممکن است مراجعه شما برای پاسخ گویی به ادعایی باشد که علیه شما مطرح شده است واضح است که قاضی بلافاصله بعد از طرح ادعا علیه شما، مؤاخذه‌تان نخواهد کرد، بلکه از طرف مقابل خواهد خواست برای ادعای خود دلیل و مدرک ارائه دهد. سپس آن را با شما مطرح خواهد کرد و پاسخ شما را خواهد شنید.
۱۶-چنانچه مراجعه شما برای بیان شهادت و گواهی باشد، قاضی حسب مورد بدون حضور دو طرف اختلاف، اظهارات شما را خواهد شنید و شما نیز می‌توانید بدون واهمه از حضور آنها واقعیت را بیان نمایید. همواره این فرمایش مولای متقیان علی (ع) را به خاطر داشته باشید که می‌فرمایند: «همیشه حقیقت را بر زبان آورید حتی اگر به زیان خود شما باشد.»
۱۷-برای رساندن نامه خود به دست قاضی ضرورتی به مراجعه نزد مقام مافوق ایشان وجود ندارد چرا که آن مقام، کار خارق‌العاده ای انجام نخواهد داد، بلکه از قاضی خواهد خواست طبق مقررات عمل کند.
۱۸-در نظر داشته باشید که قاضی برای رسیدگی به پرونده، فقط از دستورات قانون تبعیت می‌کند بنابراین آنچه را که قانون به ایشان اجازه داده انجام می‌دهد. پس طبعاً نمی‌تواند هر آنچه را که از ایشان درخواست می‌شود اجابت کند.
۱۹-ممکن است در دادگاه یا خارج از دادگاه ، به فرد یا افرادی برخورد نمایید که به جای راهنمایی قانونی، وانمود کنند می‌توانند از راه های مختلف، مشکل شما را حل کنند. به آنها اعتماد نکنید چرا که آنان افرادی هستند که تنها به منافع خود
می‌اندیشند.و ادعای آنها تماما کذب و دروغی بیش نیست .
۲۰-در راهروهای دادگاه با دیگران در دل نکنید. ممکن است دیگری از اطلاعاتی که از طریق شما به دست می‌آورد خدای ناکرده سوء استفاده کند.
۲۱-حتماً شماره پرونده و شماره بایگانی پرونده خود را همراه ببرید و اگر برای اولین بار به دادگاه یا دادسرا می‌روید شماره پرونده خود را بگیرید تا در مراجعات بعدی همراهتان باشد. زیرا بدون ارائه شماره، پیدا کردن پرونده مشکل خواهد بود.
۲۲-چنانچه سیر رسیدگی به پرونده های شما طولانی شد، در نظر داشته باشید که در بسیاری از موارد، رسیدگی‌های طولانی به علت عدم دریافت پاسخِ نامه‌هایی است که قاضی به مراجع دیگر نوشته است. مثلاً از کارشناس خواسته است در خصوص موضوع نظر دهد، اما کارشناسي و تهیه نظریه، مدتی طول کشیده یا پزشکی قانونی در ضرب و جرح برای اعلام نظریه قطعی زمان دیگری تعیین کرده است. در چنین مواردی، قاضی تا زمان دریافت نظریه نمی‌تواند رأی بدهد.
۲۳-به خاطر داشته باشید شهادت بستگانتان به عنوان شاهد و دلیل اثبات ادعا، چندان نمی‌تواند معتبر باشد، مگر در مواردی که قاضی شنیدن اظهارات آنها را لازم بداند. بنابراین از به همراه بردن بستگان و یا کلا شهود خود به مراجع قضایی بدون درخواست قاضی، خودداری نمایید.
۲۴-در نظر داشته باشید که مقامات قضایی دادسرا عبارتند از:دادستان، معاون دادستان، بازپرس، دادیار و مقامات قضایی دادگاه هم عبارتند از:رییس دادگاه، دادرس دادگاه، مستشار یا مشاور دادگاه بنابراین اگر عنوان دقیق مقام قضایی را نمی‌دانید او را جناب قاضی خطاب کنید.
۲۵-چنانچه خواستید علیه شخصی شکایت کنید می‌بایست دلیل و مدارکی دال بر صحت ادعای شما وجود داشته باشد در غیر این صورت، قاضی نمی‌تواند به محض شکایت شما، تعقیب طرف مقابل را شروع نماید. بلکه باید دلایل و مدارکی داشته باشید که درستی شکایت شما را برای قاضی ثابت کند. چرا که قاضی همه افراد را بی گناه می‌داند مگر آن که با دلایل و مدارک خطای یکی از آنها ثابت شود. والسلام.
برگرفته از ماهنامه های دادرسی سازمان قضایی نیروهای مسلح با اندکی دخل و تصرف و تغییر.
حسام الدین نعیمی بافقی
وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی