نخل برداری در بافق
از گذشته های دور آیین نخل برداری در دو حسینه میانگاه و سفلی و صحن امامزاده عبدا… همراه با مراسم خاصی انجام می گیرد، این سنت حسنه همه ساله در عصر سیزدهم محرم برگزار می گردد. در این روز که سومین روز شهادت سید و سالار شهیدان آقا ابا عبدا… الحسین است هیئت های مذهبی در قالب دستجات سینه زنی و زنجیر زنی به حرکت در می آیند.
پیشاپییش آن ها کاروانی از اسب و شتر حرکت می کنند، اما بر خلاف روز عاشورا که شتر ها پیرایه، زنگوله و منگوله دارند، در این روز، کجاوه بسته اند و وسایل سفر بار کرده اند، این بار، اشترها عمدتا برهنه و فاقد افسار می باشند و فقط با پارچه ای سیاه رنگ پوشیده اند و حتی پاهای آن ها را با پارچه ای مشکی میبندند و افرادی که سر و روی خود را با چارقدهای مشکی و پیراهن های بلند عربی، شال اشتری یا پالتوهای پشم اشتریپوشیده اند در نقش اسرای کربلا بر شترهای برهنه سوار می شوند ، شترهایی که توسط سپاه شام غارت شده اند و نیز فردی در نقش حضرت زین العابدین بر شتر برهنه ای سوار است در حالی که پاهایش را از زیر دل شتر با زنجیر بسته اند.
هیئت های مذهبی سینه زنی و زنجیر زن پس از ورود به حسینه و عزادای یا از در دیگر خارج می شوند و یا می مانند تا در برداشتن نخل مشارکت داشته باشند.
نخل صحن امامزاده عبدا… قبل از غروب آفتاب کشیده می شود این نخل به دلیل اینکه در محوطه بزرگی قرار گرفته نسبت به نخل میانگاه و محله سفلی بزرگتر وافراد بیشتری در به حرکت در آوردن و چرخاندن آن مشارکت می کنند.
دور زدن و چرخاندن نخل معمولا به عدد فرد ختم می شود هفت، نه، یازده یا سیزده بار دور امامزاده یا حسینه چرخانده می شود.
نقل، اتمام حّج نا تمام امام حسین(ع)
به نظر می رسد دور زدن نخل در اطراف صحن امامزاده یا میانگاه یا هر حسینیه و تکیه دیگری کنایه از حّج ناتمام امام حسین علیه السلام باشد.
در تاریخ است که حضرت سید الشهداء در روز هشتم ذی الحجه و برای بیعت نکردن با یزید حج خود را نا تمام گذارده و به طرف سرزمین عراق حرکت نمودند، حُر فرمانده سپاه یزید راه را بر آن امام بست و حضرت به ناچار در نینوا کربلا متوقف شدند و نهایتا ظهر عاشورا به همراه هفتاد دو تن از یاران با وفایش به شهادت رسیدند و جنازه آنان سه روز در ریگ های گرم کربلا روی زمین ماند، آخر الامر قبیله بنی اسد که در نزدیکی کربلا زندگی می کردند برای تدفین آن ها به میدان جنگ آمدند از آنجا که تعدادی از شهیدان سر از تنشان جدا شده بود و شناخته نمی شدند به کمک حضرت زین العابدین در همان مکانی که شهیده شده بودند خیلی ساده و بر روی حصیر و بدون تشییع دفن شدند. بعداً شیعیان ایشان به جبران آن واقعه، نخل را که نمادی از تابوت و تشییع جنازه امام حسین است باشکوه و عظمت برمی دارند و همانند طواف کعبه، دور کَلَک یا عَلَم یا شَدّه حسینیه به حرکت در می آوردند و اگر برخاسته از این معنی نبود آن را به دوش گرفته از حسینه بیرون می آوردند و در طول خیابان عزاداری می نمودند.
نخل حسینه نظر کرده میانگاه
بعد از ظهر سومین روز شهادت ابا عبدا… الحسین پس از عزاداری هیئت های مذهبی، فرش های کف حسینه را جمع می کنند تا پای افرادی که به زیر نخل می روند لای فرش گیر نکند و به زمین نخورند و توسط صدها نفری که زیر نخل می دوند کسی پایمال و لگد مال نگردد، ابتدا تعدادی از جوانان نخل را روی جوغن ها قرار می دهند کسانی که در طول سال نذر و نیتی داشته اند با خرید نُقل و نخود مشکل گشا روا شدن حاجت خود را می طلبند و معولاً از صفه های طبقه اول که مخصوص نشستن زنان است ، نقل و نخود مشکل گشا به پایین ریخته می شوند و یا توسط نذر کننده به عزادران تعارف می گردند سپس کسانی که ذبح گوسفندی را نذر کرده اند، پای نقل و قبل از حرکت دادن آن قربانی خود را ذبح می کنند این مراسم در حالی انجام می گیردکه عده ای از شیپور زنان و طبال ها، طبل و شیپور می زنند اما این روز هم متفاوت از روز عاشورا و با آهنگی دیگر، پیاپی و تند سنج می زنند تا جوانان آماده و مهیّج برای نقل برداری شوند پس از طی این مقدمه، افراد بلند قد در سمت راست و کوتاه قد ها وسط و یا سمت چپ مستقر می شوند در حالی که سر پاچه های شلوار را بالا زده و شالی هم بر روی شانه های خود بسته اند تا وقتی زیر نقل قرار می گیرند زخمی نشوند.
کسی هم که نخل را آذین بسته (بابا) بر فراز نقل در حالیکه سنجی در دست دارد می نشیند و سنج می زند و حسین حسین می گوید. با فرمان جلودار، نقل به حرکت در می آید و از سمت راست به چپ دور شَدَّه یا کَلَک می چرخد، پس از چند بار چرخیدن نقل را روی زمین گذاشته و بر سر و سینه می زنند و عزاداری می کنند سپس نقل را بر می دارند و چند دور دیگر می چرخند پس از چند بار تکرار که به عدد فرد ختم می شود نخل را در جایگاه خود قرار می دهند. وظیفه جلودار راهنمایی افراد است که نخل را به در و دیوار حسینه نزنند و در مدار مشخص حرکت نمایند.
پس از کشیدن نقل یکی از مداحان در جلو قرار می گیرد و بقیه عزاداران به دنبال او عزاداری و نوحه سرایی می کنند و دور حسینه دور می زنند و بر امام حسین(ع) درود می فرستند و بر یزید لعن و نفرین می کنند مداح می گوید:
حسن و حسین یا حسین به دشت کربلا حسین
اگر خسته جانی بگو یا علی اگر ناتوانی بگو یا علی
عزاداران با صدای بلند می گویند: یا علی
برگرفته از کتاب: فرهنگ مردم بافق (شوچر)