تقویت عزت نفس فرزندان در خانه
در راستای انتقال هر ویژگی شخصیتی به فرزندان، باید ابتدا والدین نسبت به ایجاد و تقویت آن ویژگی در خود تلاش کنند و آموزش ببینند. بدون شک یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فردی؛ داشتن عزت‌نفس است. همه‌ی والدین دوست دارند فرزندانی با عزت‌نفس بالا داشته باشند. فرزندانی که نگاهی مثبت به خود داشته و در برابر آسیب‌های متعدد دنیای پیرامون از خود ضعف و سستی، نشان ندهند. فرزندانی که بتوانند در مقابل هجمه‌های گوناگون، محکم ایستاده و آنقدر خود را باور داشته باشند که کورکورانه از دیگران تقلید نکنند. برای ساختن چنین افرادی باید ابتدا والدین، میزان عزت‌نفس خود را مورد بازنگری قرار دهند. اگر پدر و مادر خودشان را قبول داشته و نگاه مثبتی نسبت به خود داشته باشند و برای ارزش‌های وجودی خود همواره اهمیت قائل باشند و در زمینه‌های مختلف بر توانمندی‌های خود تکیه کنند و خودباوری بالایی داشته باشند؛ بدون شک مهم‌ترین بستر و زمینه‌ی لازم جهت ایجاد عزت‌نفس در فرزندانشان را فراهم کرده‌اند و در این راستا می‌توانند بخوبی موفق شوند. یک راهکار مهم جهت بالا بردن احساس عزت‌نفس در فرزندان اینست که؛ علاقه‌های آنها را بشناسید و آنها را پیگیری کنید. با این کار کودک؛ متوجه اعتماد شما نسبت به خودش می‌شود و احساس خودارزشمندی می‌کند. از طرفی؛ رشد و پیشرفت در زمینه‌ی مورد علاقه و کسب موفقیت در این مسیر، باعث ایجاد و تقویت احساس خودتوانمندی در فرزندانمان می‌شود.
توجه به زمینه‌های مورد علاقه‌ی فرزندان؛ کمک شایانی به ایجاد و تقویت حس عزت‌نفس در آنها خواهد کرد. سپردن وظایف کوچک به فرزندان، از جمله مهم‌ترین روش‌های افزایش عزت‌نفس در کودکان است که؛ به «تقویت توانایی حل مسئله» در آنها نیز کمک شایانی می‌کند. برخی از کارهای روزمره را به کودکان بسپارید. نکته‌ی ضروری در اجرا کردن این راهکار اینست که؛ وقتی امری را به کودک می‌سپاریم به هر صورتی که آن را انجام داد، از او بپذیریم و نسبت به کار انجام شده ایراد نگیریم. چرا که این امر در راستای هدف مدنطر یعنی تقویت عزت‌نفس کودک، تناقض ایجاد می‌کند و موجب خواهد شد تا کودک درباره‌ی خود احساس بی‌کفایتی کند و یا ممکن است باعث ایجاد اضطراب در وی گردد و نهایتا با گذشت مدتی انجام کار را کنار بگذارد. اگر کودک احساس کند در انتخاب موارد پیش رو از خودش اختیار و حق انتخاب دارد؛ حس عزت‌نفس نیز در او تقویت خواهد شد. گاهی والدین بی‌اختیار؛ دائما در امور مختلف و حتی بسیار ساده و پیش پا افتاده، بجای فرزندشان تصمیم می‌گیرند در حالیکه دادن حق انتخاب مدیریت شده در این امور؛ هیچ آسیب و مشکلی برای کودکشان به همراه ندارد. مثلا میتوان بجای انتخاب یک دست لباس برای کودکمان؛ دو لباس را در اختیارش بگذاریم و از خودش بپرسیم که کدام یک را دوست دارد بپوشد و یا مثلا می توان بجای آماده کردن ظرف میوه برای کودک به انتخاب خودمان؛ از خودش بپرسیم که از بین میوه‌های موجود کدام را میل دارد بخورد. در بین محاوره‌های روزمره؛ می‌توانیم نمونه‌های زیادی پیدا کنیم و حق این انتخاب‌های کوچک اما سرنوشت‌ساز را به کودکمان بدهیم.
تقویت عزت نفس فرزندان در مدرسه
یک راهکار بنیادی در ایجاد و تقویت عزت‌نفس دانش آموزان در مدارس اینست که؛ معلمان در برنامه‌های خود، یک فرصت ویژه را برای دانش آموزان اختصاص دهند. معلم باید یک روز در هفته را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که بتواند زمان مناسب و باکیفیتی را با دانش آموز سپری کند.کشیدن نقاشی، بازی‌های حرکتی-هیجانی، فعالیت‌های دست‌ورزی مانند درست کردن کاردستی، دوچرخه‌سواری در مدرسه، کاشتن گل و گیاه؛ موارد بسیار خوبی برای سپری کردن یک زمان با کیفیت معلم دانش آموزی به شمار می‌روند.چنین موقعیت‌هایی؛ فرصت گفتگو را نیز بین معلم و دانش آموزان ایجاد می‌کنند و در نتیجه سبب محکم‌تر شدن پیوند دوطرفه بین آنها می‌شوند. که این امر در ایجاد و تقویت حس عزت‌نفس دانش آموزان بسیار موثر است. یک امر مهم جهت شکل‌گیری و تقویت عزت‌نفس در دانش آموزان؛ دادن فضا و فرصت به آنها، جهت انجام کارهاست. اجازه دهید، دانش آموز در مدرسه امور خود را به تنهایی انجام دهد و فقط زمانی که اعلام نیاز به کمک از سوی شما را داشت، بصورت محدود و یا غیرمستقیم به او کمک کنید. حتی لازم است گاهی مسئولیت انجام امور مختلف و کارهایی که می‌دانید دانش آموز قادر به انجامشان است را، بطور ویژه به او بسپارید. این عوامل سبب خواهند شد تا دانش آموزان احساس خودارزشمندی را تجربه کرده و در نتیجه به ایجاد و تقویت حس عزت‌نفس در آنها کمک خواهد کرد.
الهه السادات ناظری- کارشناسی ارشد علوم تربیتی