به گزارش هفته نامه افق کویر؛ قطع مکرر برق و نوسانات ناگهانی آن به ویژه در فصول گرم سال، به یکی از دغدغه های اصلی خانواده ها تبدیل شده و مشکلات زیادی را برای زندگی روزمره به وجود می آورد. این خاموشی ها نه تنها آسایش و راحتی را از مردم سلب می کند، بلکه می تواند آسیب های جدی به لوازم برقی پرکاربردی همچون کولر، تلویزیون، یخچال و … وارد کرده و عمر مفید آن ها را به شدت کاهش دهد. نوسانات برق درهنگام وصل دوباره به شدت می تواند مدارهای داخلی این وسیله را تحت تاثیر قرار دهد، که نتیجه آن سوختن اجزای دستگاه یا کاهش کارایی آن خواهد بود. در این شماره به سراغ « امیر حسین عظیمی نیا» دانشجوی ترم آخر مهندسی برق از دانشگاه صنعتی اصفهان رفته تا راهکارهایی عملی و موثر را برای محافظت از این وسایل ارزشمند در برابر نوسانات و قطعی های برق ارائه دهیم. هدف از این گزارش افزایش آگاهی عمومی درباره روش های پیشگیری و کاهش هزینه های ناشی از تعمیر یا تعویض لوازم خانگی است تا شهروندان بتوانند با اطمینان خاطر بیشتری از وسایل خود استفاده و از بروز خسارات پیش بینی نشده جلوگیری نمایند.
«امیرحسین عظیمی نیا» در این باره گفت: لوازم خانگی امروزی، به‌ویژه دستگاه‌هایی مانند تلویزیون‌های هوشمند، یخچال‌فریزرهای دارای کنترل های الکترونیکی و سایر تجهیزات مبتنی بر ریزپردازنده‌ها، به مراتب نسبت به اختلالات الکتریکی آسیب‌پذیرتر از دستگاه‌های الکترومکانیکی قدیمی‌تر و ساده‌تر هستند.
با هر چرخه قطع و وصل برق، تهدیدات الکتریکی به وجود می آید
وی افزود: با هر چرخه قطع و وصل برق، تهدیدات الکتریکی مداوم و اغلب پنهانی به وجود می آید که آسیب‌های وارده آن ها تجمعی بوده و فوراً آشکار نمی شوند، این اختلالات الکتریکی در هر رویداد بازگشت برق، حتی اگر برنامه ریزی شده باشد، این خطرات را به مصرف کننده تحمیل می کند.
عظیمی نیا در پاسخ به این پرسش که «هنگام قطع و وصل برق چه اتفاقی رخ می دهد؟» بیان کرد: از نظر فنی در این حالت گذرا اتفاقات بسیار زیادی در شبکه برق می افتد که از حوصله بحث خارج است؛ ولی یکی از آن ها را با یک مثال ساده می توان شرح داد تا درک این خطرات محسوس تر باشد. در شرایط کار عادی، لوازم خانگی مانند یخچال‌ها، کولرهای گازی، آبگرمکن‌های برقی و … به‌طور مستقل و در فواصل زمانی تصادفی روشن و خاموش می‌شوند و یک بار «متنوع» و «متعادل» ایجاد می‌کنند. تصور کنید که برای مدتی برق قطع بوده است و تمامی لوازم خانگی و صنعتی در منطقه خاموش شده اند و حال با برگشت برق، همه وسایل به طور هم زمان روشن می شوند. علاوه بر آن، خوب است بدانید که بسیاری از لوازم برقی ( مانند یخچال و کولر به دلیل موتور های الکتریکی و حتی وسایل الکترونیکی به خاطر وجود منابع تغذیه سوئیچینگ) به هنگام روشن شدن چند برابر جریان عادی خود را از شبکه می‌کشند. برای مثال، ممکن است، مشاهده کنید که هنگام روشن شدن کولر گازی، لامپ های منزل لحظه ای کم نور می شوند.
وی ادامه داد: این فرض ساده و بسیاری از اتقافات دیگر که در پشت پرده شبکه برق در هنگام قطعی و وصل مجدد اتفاق می افتد، باعث می شود که هنگام وصل شدن برق، شبکه ای پایدار نداشته باشیم و افت ولتاژ گسترده، جریان های هجومی، «هارمونیک ها» و … به لوازم برقی آسیب برسانند. بنابراین شرایط به طور قابل‌توجهی خطر آسیب به لوازم برقی را افزایش می‌دهد، تعمیر یا تعویض لوازم خانگی، به‌ویژه آن‌هایی که دارای قطعات الکترونیکی پیچیده یا برد های تخصصی هستند، می‌تواند بسیار پرهزینه باشد و هزینه دستگاه‌های حفاظتی مناسب معمولاً کسری از هزینه یک وسیله برقی اصلی است.
محافظ ولتاژ
عظیمی نیا یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین تجهیزات، حفاظتی را «محافظ ولتاژ» دانست و گفت: این دستگاه‌ها بین پریز برق و وسیله قرار می‌گیرند و در صورت خارج شدن ولتاژ از محدوده امن، بلافاصله جریان برق را قطع می‌کنند. دقت کنید که این نوع محافظ حتما باید دارای تاخیر در وصل مجدد برق باشد که به‌ویژه برای کمپرسور یخچال و فریزر بسیار ضروری است تا دستگاه در زمان مناسب و بی‌خطر دوباره روشن شود.
وی همچنین اظهار کرد: برای حفاظت از کل خانه در برابر نوسانات، استفاده از «رله ولتاژ» مرکزی یا محافظ ولتاژ در تابلو برق توصیه می‌شود. این دستگاه‌ها در جعبه فیوز نصب می‌شوند و در صورت خارج شدن ولتاژ از محدوده‌ای امن، برق کل ساختمان را به‌صورت خودکار قطع می‌کنند.
تثبیت‌کننده برق
وی افزود: نوع دیگر حفاظت که عملکرد و همچنین هزینه بالاتری دارد «استابلایزر» یا «تثبیت‌کننده» ولتاژ است که می تواند با وجود اختلالات در شبکه، ولتاژ ورودی را اصلاح کرده و خروجی پایداری در محدوده استاندارد ارائه دهد.
وسایل الکترونیکی حساس را از شبکه برق جدا کنید
عظیمی نیا درپایان توصیه کرد: اگر برای مدتی منزل را ترک می کنید، وسایل الکترونیکی حساس را از شبکه برق جدا کنید، زیرا حتی در حالت خاموش بودن وسایل متصل به شبکه نیز از خطرات احتمالی مصون نیستند. همچنین با این کار در مصرف برق نیز صرفه جویی می شود با رعایت این نکات ساده، در کنار مدیریت مصرف در ساعات اوج بار، می‌توان از بروز خسارات بزرگ جلوگیری کرد و به گذر از شرایط دشوار فعلی کمک کرد.
وی همچنین اضافه کرد: ما هم در حال طراحی یک سیستم حفاظت هوشمند در بافق هستیم؛ ان‌شاءا… به‌زودی نمونه های اولیه آن برای ثبت و ارائه آماده می شود.
حدیثه امیریان