اگر نمی خواهید کودک تان قربانی زورگویی دیگران شود، از همین امروز به او مهارت نه گفتن را آموزش دهید.
بچه های حرف گوش کن را همه دوست دارند. حتی صبورترین مادرها هم اغلب ترجیح می دهند در پایان یک روز سخت و خسته کننده، به جای مقاومت فرزندشان در برابر تصمیم های خود، بعد از تمام شدن حرف های شان یک «چشم» شیرین بشنوند و با کودکی که در برای خواسته های شان مقاومت می کند، سر و کله نزنند. اما روانشناسان معتقدند کسانی که نه گفتن را در سال های کودکی یاد نگرفته اند، نه تنها در آن سال ها، بلکه تا پایان عمر نمی توانند در برابر چیزهایی که با آنها مخالفند بایستند و به خاطر پایین بودن اعتماد به نفس شان و بی بهره بودن از مهارت «نه گفتن»، بیشتر از دیگران در معرض تجاوز یا انواع سوءاستفاده ها قرار دارند.
اگر شما نمی خواهید کودک شیرین بله قربان گوی شما به خاطر همین ویژگی اش در آینده آسیب ببیند و تمام عمر با اعتماد به نفسی پایین به همه اطرافیانش چشم بگوید، این مطلب را بخوانید. ما به شما می گوییم که چرا باید نه گفتن را به فرزندتان آموزش دهید و چطور می توانید از همان ابتدای کودکی، این مهارت ارزشمند را در او تقویت کنید.
به خانه برگردید
برای اینکه کودک تان «نه» گفتن را یاد بگیرد، باید از خانه شروع کنید. اگر شما همیشه فرزندتان را مجبور به اطاعت کردن از خواسته های تان می کنید و به محض دیدن واکنش منفی او، عصبانی و پرخاشگر می شوید، نباید انتظار داشته باشید کودک تان به همکلاسی که می خواهد خوراکی هایش را از او بگیرد، نه بگوید و در آینده در برابر خواسته های غیرمنطقی کسی که دوستش دارد مقاومت کند.
کودک شما از همین امروز یاد می گیرد حق دارد خواسته هایی که از نظرش درست یا منطقی به نظر نمی رسند را رد کند یا برعکس احساس می کند هیچ وقت و در برابر هیچ کسی حق ندارد خواست خودش را ترجیح دهد. پس اولین «نه» ای که از کودک تان می شنوید را جشن بگیرید و به خاطر وارد شدنش به یک مرحله تازه رشد، خوشحال شوید. اگر از او می خواهید لباسی که انتخاب کرده اید را برای مهمانی بپوشد اما به حرف تان گوش نمی دهد، به جای مجبور کردنش و گفتن «یا این کار را می کنی یا به مهمانی نمی رویم!» به او حق انتخاب بدهید و با گفت وگو و همفکری دنبال انتخاب گزینه ای دلچسب تر بگردید.
با هم حرف بزنید
برای شروع می توانید از فرزندتان بخواهید آنچه امروز تجربه کرده را روی کاغذ بنویسد. به او بگویید همه تجربه هایش از زمانی که در کنار دوستانش بوده تا لحظاتی که در خانه و در کنار شما داشته را روی کاغذ بیاورد و بعد بخواهید مواردی که دوست داشته به آنها نه بگوید و نگفته و لحظاتی که کاری خلاف میلش انجام داده را هم در میان نوشته هایش مشخص کند.
پس از روشن شدن فهرست لحظاتی که کودک شما دوست داشته کلمه «نه» را به زبان بیاورد اما نیاورده، با هم در مورد دلایل سکوت کردن یا دلیل انجام کارهایی که میلی به انجام دادن شان نداشته، صحبت کنید. بعد از اینکه با هم در این مورد گپ زدید و گزینه های مختلفی که فرزندتان برای واکنش نشان دادن به شرایط ناخوشایند می تواند انتخاب شان کند را بررسی کردید، با هم بهترین راه برای نه گفتن به موقعیت هایی که باید به آنها با این عبارت واکنش نشان می داد را انتخاب کنید.
به موقع نه بگویید
کودکی که به موقع نه می شنود، مهارت نه گفتن را هم آسان تر کسب می کند. به همین دلیل به جای برآورده کردن همه خواسته های کودک تان در لحظه اعلام شدن شان یا به جای بی جواب گذاشتن آنها، سعی کنید او را گاهی با پاسخ منفی تان روبه رو کنید.
اگر وقتی دست تان بند است از شما آب می خواهد، به او بگویید «الان نمی توانم، باید چند دقیقه صبر کنی!» و اگر وقتی تازه برایش لباس خریده اید به شما برای خرید یک لباس دیگر اصرار می کند، با احترام و آرامش به او نه بگویید و برایش توضیح دهید وقتی نیاز به لباس های تازه داشت، حتما با هم به خرید می روید. کودکی که به موقع نه می شنود، یاد می گیرد به موقع، نه بگوید و بی توجه به شرایط، خواست و امکاناتش خواسته های دیگران را برآورده نکند. برای اینکه کودک تان «نه» گفتن را یاد بگیرد، باید از خانه شروع کنید.
بگویید نه متشکرم
قرار نیست همه خواسته های کودک تان را اجابت کنید. وقتی به شما پاستیل تعارف می کند و میل ندارید، به جای اینکه از سر ترحم خودتان را مجبور به پاستیل خوردن بکنید، با خنده بگویید «نه، متشکرم».
با درست ادا کردن این جمله به کودک تان یاد دهید که گفتن «نه» به معنای زیر سوال بردن شخصیت او و تصمیم هایش نیست، بلکه تنها به معنای داشتن نظری متفاوت است و برایش با رفتارتان روشن کنید این «نه» گفتن و «نه» شنیدن قرار نیست هیچ آسیبی به رابطه شما بزند. کودکی که در جریان این معادلات ساده روزمره، مهارت نه گفتن را یاد می گیرد، در سال های جوانی می تواند به خواسته دوستی که به او سیگار تعارف می کند، بدون ترس از قطع شدن رابطه اش، نه بگوید و به توقع های نا به جای همسرش در سال ها بعد بدون ترس از به خطر افتادن زندگی مشترکش جواب منفی بدهد.
رکورد بشکنید
وقتی کودک تان بی وقفه از شما چیزی می خواهد و جواب منفی می شنود، به خاطر بی حوصلگی یا ترحم حرف تان را عوض نکنید. در چنین شرایطی هر چند بار که لازم است، به خواسته او پاسخ منفی دهید و با خوش خلقی به او یاد دهید قرار نیست تکرار خواسته کسی، تصمیم او را تغییر دهد و درصورتی که منطق و احساسش به او می گوید باید پاسخ منفی دهد، دلیلی ندارد به خاطر پافشاری دیگران حرفش را عوض کند.
دیکتاتور نباشید
کم نیستند والدینی که احساس می کنند به خاطر داشتن نقش «پدر» یا «مادری» دلیلی برای قانع کردن فرزندشان ندارند. از نظر این پدرها و مادرها، کسی که در چنین مقامی قرار دارد، فقط کافی است نه بگوید و دلیلی ندارد علت آن را توضیح دهد. درست است که کودک شما لااقل تا سال های جوانی ابزاری برای مقاومت در برابر شما ندارد و خواسته یا ناخواسته از نه شما اطاعت می کند، اما اگر برایش دلیل این حرف را توضیح ندهید، در آینده نمی تواند در بحث در مورد موضوعاتی که با آنها مخالف است، سربلند بیرون بیاید یا خودش هنگام نه گفتن منطقش را به کار بگیرد.
به همین دلیل توصیه می کنیم وقت نه گفتن به فرزندتان، دلیل این تصمیم را هم توضیح دهید. مثلا به کوچولو ی تان بگویید «نه برایت چیپس نمی خرم، چون دیروز خورده بودی و زیاد خوردنش برایت ضرر دارد»، یا «نه، اجازه نمی دهم به اردوی مدرسه بروی چون آنفلوآنزا گرفته ای و گذشته از احتمال انتقال ویروس به دوستانت، خودت هم در صورت نداشتن استراحت کافی، بدحال تر می شوی» همین جملات ساده و قابل فهمی که به زبان کودک تان آنها را ادا می کنید، تکلیف او را در آینده در بسیاری از موقعیت هایی که باید نه بگوید روشن می کند.
کوپن ها ی تان را نسوزانید
گفتیم کودک تان در کنار کسب کردن مهارت «نه شنیدن»، «نه گفتن» را هم یاد می گیرد، به همین دلیل باید مراقب زمان و شرایطی که کلمه «نه» را به زبان می آورید باشید. برای شروع باید تعداد دفعاتی که پاسخ منفی به زبان می آورید را محدود کنید. یادتان نرود که شما هر روز چند کوپن نه در اختیار دارید و نباید با ولخرجی، کوپن های تان را بسوزانید. اگر احساس می کنید کودک نوپای شما ممکن است وسایلی که در دسترسش دارد را بشکند، به جای اینکه از صبح تا شب مدام به او بگویید «نکن»، «دست نزن» یا «نه»: خانه را پاکسازی کنید.
نه گفتن های مکرر و بیهوده، این کلمه را در ذهن کودک تان بی ارزش و بیاعتبار می کند و گذشته از انداختن حرف تان از سکه، باعث می شود خودش هم نتواند به جا و قاطعانه از این واژه سرنوشت ساز استفاده کند. علاوه بر این، در سال های کودکی فرزندتان، چاره ای جز بالا بردن تحمل خود ندارید.
«نه» سرنوشت ساز است
اگر این نکته ها را بخوانید می فهمید چرا باید به کودک تان نه گفتن را آموزش دهید. اگر به کودک تان یاد دهید به موقع و بجا از این کلمه استفاده کند، آینده اش را بیمه کرده اید.
فکرش را به کار می اندازید
اگر فرزندتان بجا و درست با این کلمه آشنا شود، یاد می گیرد در موقعیت های مختلف به جای اطاعت کردن از خواسته های دیگران، به شرایطی که در آن قرار گرفته فکر کند و باتوجه به نتیجه ای که پس از بررسی شرایط فردی و محیطی به آن می رسد، تصمیم نهایی اش را بگیرد.
از او محافظت می کنید
کودکانی که مورد سوءاستفاده و تجاوز قرار می گیرند، مهارت نه گفتن را بلد نیستند. این افراد نمی توانند به خواسته کسانی که از آنها سوء استفاده می کنند پاسخ منفی دهند و همیشه با سکوتی که به خاطر انفعال شان به آن دچار شده اند، خود را به یک قربانی تبدیل می کنند.
بلیت موفقیتش را می خرید
کودکی که با مهارت نه گفتن آشناست می داند نه گفتن، نشانه بی احترامی به دیگران و توهین به آنها نیست و همیشه دنبال موقعیتی بهتر و تصمیمی درست تر می گردد. او تنها برای راضی کردن دیگران پاسخ بله را به آنها نمی دهد و با فکر کردن به موقعیت هایی که با آنها روبه رو شده، ذهنش را پرورش می دهد.
اعتمادبه نفس او را تقویت می کنید
وقتی با رفتارهای تان به کودک می آموزید که نه گفتن نشانه بی ادبی است، اعتمادبه نفس و استقلال را از او می گیرید. با چنین رفتاری به کودک تان می گویید «فکر نکن تصمیم های تو هیچ وقت به درد نمی خورد»، اما اگر این مهارت را در فرزندتان تقویت کنید، از او فردی با اعتمادبه نفس می سازید.