علی رغم وعده‌های ۱۰ ماهه مسئولان عالی وزارت علوم و ارتباطات مبنی بر تامین اینترنت رایگان دانشجویان برای حضور بی دغدغه در کلاس های مجازی، متاسفانه با گذشت حدود سه ماه از ترم دوم کرونایی دانشگاهها، هنوز بسیاری از دانشجویان به خصوص دانشجویان مناطق محروم هنوز چشم انتظار دسترسی بدون هزینه به کلاس های درس و دانشگاه هستند.این در حالی است که سایر مراکز آموزشی از قبیل مداس و مراکز زیرمجموعه آموزش و پرورش از همان ماه‌های اول شیوع کرونا از این موهبت مسئولان بهره‌مند هستند.
با توجه به اینکه فعالیت های حضوری دانشگاه ها حدود دو ترم است تحت تاثیر شیوع کرونا ویروس تعطیل شده و آموزش مجازی جای حضور دانشجویان در کلاس های درس و تعامل رو در روی دانشجویان با اساتید را گرفته است، یکی از نگرانی های اصلی دانشجویان بخصوص دانشجویان مناطق محروم و کم بضاعت دسترسی به اینترنت و هزینه بالای آن برای حضور در کلاس های مجازی است، به همین دلیل دانشجویان از ترم گذشته خواستار رایگان شدن حجم اینترنت مصرفی کلاس‌های مجازی شدند و وزارت ارتباطات نیز وعده‌هایی را در راستای رایگان شدن اینترنت آموزش مجازی داد.
ضمن اینکه در نخستین روزهایی که دو وزارت علوم و ارتباطات برای تسهیل حضور دانشجویان در کلاس‌های آموزشی آنلاین و مجازی دانشگاهها باهم تفاهم‌نامه‌هایی را امضاء کردند، در این رابطه دکتر منصور غلامی وزیر علوم در حاشیه مراسم آغاز رسمی سال تحصیلی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی در جمع خبرنگاران از قول وزیر ارتباطات برای تامین اینترنت دانشجویان خبر داد و گفت: “وزیر ارتباطات قول داده اینترنت دانشجویان را تامین کند البته خواست ما اینترنت رایگان است . در این زمینه اقدامات اولیه انجام شده است و امیدواریم این نوع دسترسی به اینترنت همین روزها محقق شود تا صرفا ارتباط دانشگاه و دانشجو تسهیل شود”.
همچنین دکتر علی خاکی صدیق معاون آموزشی وزارت علوم ششم مهر ماه با اشاره به خبر اعلام شده از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات مبنی بر تخصیص بسته هدیه ۱۲۰ گیگابایتی ویژه استادان دانشگاهها گفت: هفته گذشته در جلسه‌ای مشترک با وزرای علوم و ارتباطات در این باره تصمیم‌گیری و مقرر شد از هر تلاشی برای تسهیل ارتباط جامعه دانشگاهی در فضای وب دریغ نشود.
وی در این زمینه افزود: یکی از مهمترین چالش‌ها و موانع در مسیر ارایه آموزش‌های الکترونیکی، هزینه بالای اتصال به اینترنت و ترافیک مورد مصرف بود که برای رفع این مشکل در نیمسال تحصیلی قبل و در تعامل با وزارت ارتباطات، بخشی از سامانه‌های آموزشی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی از ترافیک رایگان برخوردار شدند به‌گونه‌ای که همه داد و ستدهای اطلاعات از سوی استادان و دانشجویان روی این سامانه‌ها به رایگان صورت پذیرفت.
معاون آموزشی وزارت علوم ادامه داد: ضمن تشکر از توجه وزیر ارتباطات و مسولین آن وزارتخانه، در ادامه همکاری پیشین، مقرر شد در نیمسال تحصیلی جاری نیز همانند ترم گذشته، همه سامانه‌های دانشگاهی از این امکان بهره‌مند شوند و فهرست این سامانه‌ها از سوی وزارت عتف در اختیار وزارت ارتباطات قرار گرفته است.
معاون آموزشی وزارت علوم تاکید کرد: همچنین مقرر شد وزارت ارتباطات سامانه‌ای را راه‌اندازی کند که از این پس دانشگاهها بتوانند به صورت مستقیم اطلاعات سامانه‌های خود و حتی سرورها و دیگر زیرساخت‌های موجود یا مورد نیاز خود را روی آن بارگذاری کنند تا وزارت ارتباطات بی‌واسطه به آنها خدمات‌رسانی کند.
دکتر خاکی صدیق درباره بسته رایگان اهدایی به استادان دانشگاهها نیز افزود: علاوه بر آنکه هرگونه ترافیک اینترنتی روی سامانه‌های دانشگاهی چه از سوی دانشجویان و چه از سوی استادان رایگان خواهد بود، بانک اطلاعات موجود از اعضای هیئت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی نیز در اختیار وزارت ارتباطات قرار گرفته است که اعضای هیئت علمی بتوانند دریافت کننده این بسته اهدایی باشند.
وی ادامه داد: البته استفاده از این بسته بنا به اعلام وزارت ارتباطات پیش‌شرط‌هایی دارد از جمله آنکه خط تلفن به نام عضو هیئت علمی باشد و تلاش داریم در گام بعدی سایر مدرسان دانشگاهها از جمله مدرسان حق التدریس را نیز از این امکان بهره‌مند سازیم. برای این منظور، پیشنهاد شده است در سامانه‌ای که از سوی وزارت ارتباطات برای تکمیل اطلاعات سامانه‌های دانشگاهی در حال راه‌اندازی است، بخشی نیز برای تکمیل و به‌روزرسانی اطلاعات همه مدرسان دانشگاهها ایجاد شود.
همچنین محمدجواد آذری جهرمی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ۱۴ مهر ماه جاری در توییتی درباره اینترنت دانشگاهها توضیح داد: سه بسته برای دانشگاهها، دانشجویان و اساتید وعده داده بودیم که از ابتدای مهر همه دانشگاه‌هایی که وزارت علوم به ما اعلام کرده باشد، سایت‌های آموزشی مورد نیازشان رایگان خواهد بود. بسته‌ای هم برای دانشجویان و اساتید برنامه‌ریزی کرده‌ایم که فرآیند ثبت‌نام آن هم تا ابتدای مهر آغاز می‌شود. او همچنین از بسته‌های ۱۲۰ گیگابایتی برای اساتید دانشگاهها خبر داد.
وی در توییتر نوشت: اینترنت «رایگان» برای همه دانشجویان کشور، در هنگام استفاده از سامانه‌های آموزش مجازی دانشگاهها، از امروز فعال می‌شود. مشاهده لیست سامانه‌ها فعلی مشمول طرح و همچنین ثبت نام سامانه‌های جدید توسط دانشگاهها از طریق سایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات میسر است.
ارایه بسته آموزشی رایگان به دانشجویان
آذری جهرمی همچنین اظهار کرد: پس از اینکه سامانه شاد برای دانش‌آموزان به صورت رایگان در سراسر شبکه ارائه شد، بسته اینترنتی مخصوص معلمان هم اختصاص یافت و تا ۱۵ مهر بسته مخصوص اساتید نیز فعال می‌شود و دیشب پس از مذاکرات فراوان با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، بسته حمایتی از آموزش مجازی دانشجویان به سرانجام رسید. آن چیزی که مطابق این فهرست داریم از همه مجموعه‌های دانشگاههای سراسر کشور اعم از دولتی و خصوصی حدود ۱۱۰۰ دانشگاه است که سامانه‌های آموزشی توزیع‌شده‌ای برای خودشان دارند و روال آنها مانند آموزش و پرورش، متمرکز نیست.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: بر همین اساس تصمیم گرفتیم استفاده از این سامانه‌ها را برای دانشجویان در سراسر شبکه رایگان کنیم که برای آموزش مجازی هزینه‌ای پرداخت نکنند. در دور قبل که این اتفاق افتاد برخی دانشجویان گلایه داشتند که سامانه‌های دانشگاهشان فعال نشده است و مجبور به پرداخت پول شده‌اند. ما از امروز فهرست همه سامانه‌های آموزشی را که رایگان شده است، در سایت وزارت ارتباطات در دسترس همه قرار می‌دهیم.
طبق اعلام وزارت ارتباطات، آذری جهرمی گفت که از مجموع ۱۱۰۰ دانشگاه تاکنون ۱۷۸ دانشگاه اطلاعاتشان را برای وزارت علوم و ما فرستاده‌اند که در سایت گذاشته شده و بالغ بر ۷۰۰ سامانه آموزشی است که رایگان شده است. در خود سایت وزارت ارتباطات هم امکانی را برای دانشگاهها به‌وجود آورده‌ایم که اطلاعات سامانه آموزشی‌شان را درج کنند و به محض درج در کمترین زمان ممکن آنها هم رایگان می‌شوند.
وی ادامه داد: از روسای دانشگاههای سراسر کشور می‌خواهیم اگر اسمشان در فهرست نیست اسامی را وارد کنند تا دانشجویان متقبل پرداخت وجهی برای حوزه آموزش نشوند و بتوانند از تسهیلاتی که برایشان فراهم شده است استفاده کنند. با فراگیری این موضوع، کل آموزش مجازی در کشور برای دانشگاههای دولتی، غیر انتفاعی، پیام نور و علوم پزشکی رایگان خواهد بود و می‌توانند از این تسهیلات ویژه استفاده کنند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکید کرد: البته ما بسته ویژه‌ای هم برای دانشگاهها در نظر داریم که شامل اتصال آنها به فیبر نوری و تهیه زیرساخت‌های لازم است ک و شرکت مخابرات ایران تا هفته آینده جزئیات آن را اعلام خواهد کرد و تلاش خواهد شد، نیازمندی‌های دانشگاهها برای این سامانه‌های آموزشی فراهم شود. با این چارچوب بسته حمایتی دولت در بحث آموزش مجازی برای دانشجویان و دانش آموزان کامل می‌شود.
با این وجود این، فرآیند رایگان شدن این سامانه‌های آموزشی همچنان فراز و فرودهایی دارد، از طرفی دانشجویان معتقدند حضور در کلاس‌های آنلاین از حجم اینترنت آنها می‌کاهد و در مقابل اپراتورهای اینترنتی ادعا می‌کنند ترافیک لیست آی‌پی‌های ارایه‌شده به آنها رایگان شده و اگر سامانه‌ای رایگان نیست، حتما آی‌پی آن در فهرست وجود ندارد.
به گونه ای که شوراها و فعالین صنفی دانشگاههای مختلف طی نامه ای سرگشاده به وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به وضعیت اینترنت دانشجویان انتقاد کردند و در این نامه تاکید کردند؛ با شیوع ویروس کرونا و نابسامان شدن شرایط اقتصادی، آموزش مجازی نیز باعث شده‌است که قسمت اعظم بار آموزش و هزینه های آن بر دوش دانشجویانی واقع شود که در این شرایط ویژه‌ی اقتصادی، زیست و معیشت‌شان به شدت در خطر است.
این در حالی است که سابقه‌ی مشکلات اینترنتی در کشور اعم از پوشش‌دهی، سرعت کم و هزینه‌های بالای بسته‌های اینترنتی بر هیچ‌یک از ما پوشیده نیست. گذشته از تمام این کاستی‌ها، آموزش مجازی حق تحصیل رایگان را بیش از پیش به محاق برده است و دانشجویان و تحصیل را بیش از پیش به موضوعی برای کسب سود بدل کرده است.
فراهم کردن لوازم اولیه و ضروری برای آموزش، از اینترنت گرفته تا لوازم الکترونیکی مناسب برای دانشجو، بر عهده‌ی دولت است. فراهم نکردن این امکانات، با وجود مشکلات متعدد و کیفیت پایین آموزش مجازی، دانشجویانی را که توان تهیه‌ی این امکانات را ندارند، از آموزش و تحصیل محروم می‌سازد.
ترم گذشته با تمام مشکلات مذکور، به شکل مجازی به اتمام رسید. در عرض کمتر از یک ماه لیست سامانه‌های آموزش مجازی دانشگاهها در اختیار وزارت علوم قرار گرفت و طبعا به وزارت ارتباطات ارسال شد. اما علی رغم وعده‌ی جنابعالی در اسفند ماه سال گذشته، اپراتورها اقدام به عملیاتی کردن این موضوع نکردند و دانشجویان ترم گذشته را نه تنها با هزینه های شخصی بلکه با افزایش تعرفه‌های اینترنت همراه از سر گذراندند.
اکنون که بیش از یک ماه از نیم سال تحصیلی جدید می‌گذرد، بار دیگر از سوی شما با خبر اینترنت رایگان برای دانشجویان، مواجه شدیم. لیستی از جانب وزارت ارتباطات منتشر کرده‌اید که با وجود فرصت چندین ماهه برای شناسایی سامانه‌های آموزش مجازی، اما نام بسیاری از دانشگاه ها در آن قرار ندارد. گذشته از این موضوع، نکته‌ی قابل توجه آن است که بودن و نبودن اسم دانشگاه، در لیست تفاوتی ندارد.
بنا به گزارش دانشجویان در واحدهای دانشگاهی مختلف که نام‌شان در لیست مذکور وجود دارد (در انتهای متن به تفصیل نام آنها قابل مشاهده است)، هنوز هم هزینه‌ی اینترنت مصرفی بر عهده‌ی دانشجویان می‌باشد.این مسئله یا نشان از بی تفاوتی اپراتورها به مصوبات وزارت ارتباطات و اجرای ناقص آنها دارد و یا نشان از آن دارد که وزارت ارتباطات بدون توجه به چالش ها و اطمینان از اجرای قطعی اقدام به رسانه‌ای کردن این طرح نموده است.
نتیجتا این انتشار خبر اجرایی شدن این طرح در این شرایط بحرانی، چیزی جز وارد ساختن فشار روانی مضاعف بر دوش دانشجویان، برایشان نداشته‌است. لذا شوراهای صنفی کل دانشجویان کشور به عنوان نماینده به حق و بدون واسطه‌ی دانشجویان به صورت یکپارچه اعلام می‌دارند تا هرچه سریع‌تر و پیش از آنکه اجرای این طرح ارزش زمانی خود را از دست بدهد اقدام موثرتری از سوی آن وزارت صورت پذیرد و تا زمان اجرای کامل این طرح، هیچ گزاره‌ای با محتوای “رایگان بودن اینترنت دانشجویی” رسانه‌ای نشود چرا که ما دانشجویان تمامی اظهارات مسئولین مبنی بر رایگان شدن اینترنت آموزش مجازی را قویا تکذیب می کنیم و همچنان بر روی خواسته‌ی به حق و قانونی خود یعنی آموزش رایگان پافشاری می‌کنیم.
در این راستا حسین فلاح جوشقانی -رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی- به ایسنا گفت: برای رایگان کردن اینترنت دانشگاهی، لیستی از دانشگاهها و وزارت علوم، وزارت بهداشت و مراکز حوزوی گرفتیم که ممکن است شامل همه دانشگاههای کشور نباشد. این لیست شامل آدرس سایت‌های آموزشی است که امکان آموزش آنلاین را داشته باشد.
وی درباره کم شدن حجم اینترنت به دلیل تغییر آی‌پی توضیح داد: اگر هنگام استفاده از خدمات آنلاین دانشگاه آی‌پی عوض می‌شود و این آی‌پی در لیست نیست، ما کاری نمی‌توانیم کنیم. از طرفی ما ترافیک دانشجویان را رایگان نکردیم، بلکه دسترسی به سایت‌های دانشگاهی را رایگان کردیم. دانشجویان ممکن است با این اینترنت به سایت‌های دیگری هم مراجعه کنند که ترافیک اینها رایگان نیست و از حجم اینترنت آنها کم می‌کند.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه این لیست تا کنون بیش از ۱۷۰ سایت و سامانه را شامل شده، اظهار کرد: هر آدرسی که در این لیست به ما اعلام شده، آنها را به اپراتورها اعلام کردیم و اپراتورها هم اینترنت رایگان را اعمال کردند. طبق بررسی‌ها، این اقدام در اپراتورهای بزرگ و سروکوها انجام شده و اگر غیر از این باشد به محض اینکه ما گزارشش را دریافت کنیم، پیگیری می‌کنیم.
علی رغم وعده‌های مکرر از سوی مسئولان آموزش عالی و وزارت ارتباطات در جهت تامین اینترنت رایگان دانشجویان به نظر می رسد بعد از گذشت حدود دو ترم از ترم تحصیلی مجازی دانشگاه های کشور؛ هنوز بسیاری از دانشجویان چشم انتظار تحقق این وعده های سَرخَرمن مسئولان هستند و باوجود اینکه زمان زیادی از اعلام وزارت ارتباطات مبنی بر رایگان شدن آموزش مجازی می‌گذرد اما همچنان بسیاری از دانشجویان دغدغه دسترسی به اینترنت و هزینه های استفاده از آن را دارند و معتقد هستند حجم اینترنت سامانه های دانشگاهی کافی نیست ضمن اینکه دسترسی به این سامانه های به اصطلاح رایگان نیز هزینه های قابل توجهی را به دانشجویان تحمیل کرده و نمی تواند نیازهای آنها در آموزش های مجازی را رفع کنند.
بنابراین باید دید خواسته های به حق دانشجویان دانشگاه های کشور برای دستیابی به اینترنت رایگان چه زمانی محقق می شود و آیا وعده رایگان شدن اینترنت دانشجویان، رنگ واقعیت به خود می‌گیرند