یزد بعد از کرمان دومین استان معدنی و یکی از سه استانی است که بالاترین میزان کشف معدنی کشور را به خود اختصاص داده و در حوزه اشتغال معدنی هم جزو استان‌های برتر است و حدود ۱۲ هزار نفر به‌صورت مستقیم در معادن استان اشتغال دارند.
حدود ۵۵۰ معدن استان، پنج مورد در مقیاس بزرگ ملی قرار دارد و بقیه در حد متوسط و کوچک است و از میان معادن ملی می‌توان به سنگ‌آهن چادرملو اردکان، زغال‌سنگ بافق( ۲ معدن)، سرب و روی مهدی‌آباد مهریز و اورانیوم ساغند اشاره کرد و ذخیره قطعی مجموع معادن استان حدود ۲ میلیارد تن تخمین زده می‌شود.
در یزد بیش از ۵۰ نوع اندیس معدنی وجود دارد و به همین دلیل چهارمین استان توسعه‌یافته صنعتی و ازلحاظ تنوع معدنی دومین استان کشور است و این منطقه به دلیل واقع‌شدن در مرکز ایران و فروافتادگی کویر مرکزی و وجود چند گسل فعال، بستر ذخایر معدنی متعددی است که وجود این معادن مزیتی برای استان هست.
هم‌اکنون بیش از ۱۲ هزار نفر در معادن استان یزد فعالیت دارند که البته تحریم‌ها، نبود ماشین‌آلات، ممنوعیت واردات ماشین‌آلات حفاری و همچنین گرانی ارز بر روی این صنعت د استان یزد تأثیر گذاشته است.
مشکلات معدن کاران
در همین راستا احسان مهریزی یکی از فعالان حوزه معدن در گفت‌وگو با ما اظهار می‌کند: کمبود ماشین‌آلات، افزایش کرایه ماشین‌آلات سنگین و همچنین گرانی قطعات و نیز فقدان منابع سرمایه‌ای در حال حاضر از مهم‌ترین مشکلات معدن کاران در این استان است.
وی بابیان اینکه واحدهای معدنی و صنایع معدنی نیازمند تأمین سرمایه در گردش، توسط بانک‌های عامل با کارمزد پایین‌تر و زمان بازپرداخت طولانی‌تر هستند تا بتوانند با پشت سر گذاشتن شرایط رکود اقتصادی کنونی به حیات معدنی خود ادامه دهند اظهار می‌کند: ورود سرمایه جدید به‌منظور رشد و توسعه فناوری‌های معدنی چالش ویژه معدن داران است.
وی با اشاره به نبود تخصیص یارانه‌های تسهیلات عملیات معدنی، نبود صنایع فرآوری معدنی و عملیاتی، فقدان منابع تأمین سرمایه بخش معدن در مراحل اکتشاف، استخراج و فرآوری توسط بانک‌ها و صندوق بیمه سرمایه‌گذاری به‌عنوان دیگر مشکلات معدن کاران ادامه می‌دهد: ایجاد بسترهای مناسب و امن برای سرمایه‌گذاران و تمهیدات لازم برای جذب آنان در استان باید از برنامه‌ها و رویکرد مسئولان باشد.
مهریزی بابیان اینکه در حال حاضر دستگاه‌ها و ماشین‌آلات در حوزه معادن استان فرسوده و نیاز به بازسازی و نوسازی دارند اظهار می‌کند: تحریم‌ها در این میان خود مانند سدی در برابر واردات خودروهای سنگین قرار دارد.
وی با اشاره به اینکه حدود یک‌سوم معادن استان متأسفانه تعطیل است می‌افزاید: بسیاری از بهره‌برداران به دلیل قیمت‌های میلیاردی توان خرید ماشین‌آلات سنگین را نداشتند و لذا با اجاره ماشین‌آلات نسبت به حمل و بارگیری معدن اقدام می‌کردند اما در حال حاضر به دلیل افزایش بی‌رویه دستمزدها و قیمت‌ها حتی توان همین کار را هم ندارند.
مهریزی به ما می گوید: به‌طور مثال اجاره یک بیل مکانیکی که تا سال گذشته از ساعتی ۱۰۰ هزار تومان تجاوز نمی‌کرد اما در حال حاضر اجاره یک ساعت بیل مکانیکی به افزون بر ۵۰۰ هزار تومان در ساعت رسیده است!
نبود مشتری
وی در این رابطه به ما می‌گوید: برخی از دلایل تعطیلی این معادن به عدم‌تأیید منابع طبیعی و مشکلات زیست‌محیطی برمی‌گردد که معادن برای ادامه فعالیت در آن مناطق به مجوز جدید نیاز دارند.
این فعال معدنی می‌افزاید: متأسفانه بخش دیگری از معادن نیز به صنایع فرآوری نیاز دارند درحالی‌که معدن توان ایجاد این بخش را ندارد و از همین رو، به تعطیلی رفته است.
وی نبود خریدار برای ماده معدنی برخی معدن کاران، به‌صرفه نبودن قیمت خرید آن و همچنین عدم توان مالی معدن‌دار برای ادامه فعالیت نیز را از دیگر دلایل رکود در معادن این استان توضیح می‌دهد و می‌گوید: باید هر چه زودتر به این مشکلات به‌صورت ریشه‌ای توجه کرد.
چرخه غلط
استاندار یزد در این خصوص و در مورد علت تعطیلی و نیمه فعال بودن بسیاری از معادن در دومین قطب معدنی ایران می‌گوید: متأسفانه تعداد زیادی از معادن استان یزد به افرادی واگذارشده که توانایی مالی و تخصص لازم برای اکتشاف و بهره‌برداری را ندارند.
محمدعلی طالبی بیان کرد: تعدادی از شرکت‌ها و معادن بزرگ خواستار سرمایه‌گذاری در بخش معدن هستند و می‌توانند معادن تعطیل‌شده را فعال کنند که متأسفانه به خاطر اینکه پهنه‌ها در دست کسانی است که توانایی مالی کافی را در این خصوص ندارند و حاضر به واگذاری به معادن قوی‌تر نیز نیستند، این کار تاکنون محقق نشده است.
وی ادامه داد: طبق روال گذشته، صاحبان معادن غیرفعال یزد با اتمام تاریخ مجوز، زمان را مجدد تمدید کرده‌اند. این چرخه غلط متأسفانه باعث معطل ماندن رونق معادن در استان شده بود که خوشبختانه دولت اکنون جلوی این روند را گرفته و دیگر مجوز افرادی که نتوانستند در مهلت مقرر معدن را فعال کنند، تمدید نمی‌شود.
قول‌های وزیر صمت
مشکلات معدن کاران یزد البته نکته پنهانی نیست چون تمامی این محورها و بسیاری مفصل‌تر در نخستین روز هفته جاری تمام و کمال به سمع و نظر وزیر صمت رسید.
علیرضا رزم حسینی در نخستین روز هفته جاری با سفر به استان یزد اظهار کرد: قانون آزادسازی معادن مدت‌ها بود که اجرانشده که با همراهی دولت و مجلس به‌زودی و ظرف چند هفته آینده اجرا می‌شود.
وی عنوان کرد: این قانون یک فرصت طلایی برای معدن کاران کشور است و سرمایه‌های جدیدی در حوزه معادن صورت خواهد گرفت البته شاید مخالفت‌هایی و شاید پارتی‌بازی‌هایی در این زمینه وجود داشته باشد اما مقاومت کرده و قانون را اجرایی می‌کنیم.
وزیر صمت بیان کرد: روان‌سازی اقتصاد وارداتی از برنامه‌های وزارت صمت است و دولت مذاکراتی در این زمینه انجام داده و صادرکنندگان ما متعهد و انسان‌های شریفی هستند و به‌زودی مشکلات آن‌ها نیز برطرف خواهد شد.
رزم حسینی در بخش دیگری از سخنان خود، استان یزد را استانی توسعه‌یافته خواند و گفت: این استان به‌زودی به استان صنعتی کشور تبدیل خواهد شد و یکی از مهم‌ترین اقدامات نظام جمهوری اسلامی و بعد از انقلاب، انتقال آب از خلیج‌فارس به فلات مرکزی ایران بود.
وی، معادن را ابزار توسعه و آبادانی هر کشوری دانست و گفت: ایران کشوری نفت‌خیز است اما معدن خیز نیز هست اما کمترین حرکت را در حوزه اکتشافات معدنی کشور داشتیم که در این دولت و دولت بعدی به سمت اکتشافات جدید معدنی حرکت می‌کنیم و توسعه صنایع معدنی را انجام خواهیم داد.
اگرچه بنا بر گفته معدن کاران یزدی در طی سال‌های گذشته سخنانی ازاین‌دست و از زبان مسئولان زیاد شنیده‌اند اما باز امیدوارند که در آینده‌ای نزدیک مشکلات مطروحه آن‌ها حل و به زیبایی کلام وزیر صمت پایانی خوش در حوزه معدن داشته باشد.