مادران قرن بیست و یکمی و گرفتاری هایی از جنس زمانه

وقتی پای صحبت «مادرهای امروزی» می نشینیم، تجربیات ویژه ای از «فرزندپروری» دارند. از کاربرد کلمات عجیب و بزرگانه کودکان خردسال تا اظهار نظرهای فلسفی دور از ذهن و شاید صد ها رفتار غیرمنتظره بچه ها. با وجود این نسل مدرن، مادران چه توانایی های را برای تعامل سازنده با این فرزندان نیاز دارند و چقدر باید امروزی شوند؟
« به روز شدن مادران واقعاً ضروری است. زیرا بسیاری از روشهای تربیتی که در گذشته مورد توجه بوده امروز منسوخ شده یا حتی مضر به نظر می رسد. کارایی بعضی روش ها نیز زیر سوال رفته و در بعضی از موارد روشهای موثر تر و کاربردی تری جایگزین این موارد شده است. همچنین فاصله فرهنگی که در گذشته به چشم می خورد امروزه با سرعت گرفتن رشد علم بیشتر مسأله ساز شده، به طوری که بسیاری از فرزندان، والدین خود را متعلق به نسل قبل با افکاری قدیمی می دانند. اینجاست که ضرورت به روز بودن مادران خود را نشان می دهد.« به طور کلی نقش و کارکردهای مادران با توجه به تحولات گوناگون نیازمند تغییرات جدی است. اما این که تا امروز این تغییرات انجام شده یا خیر، جای بررسی دارد. امروز شرایط به گونه ای است که ضرورت دارد مادران از جوانب مختلف توانمند شوند تا نقش و کارکرد مؤثر داشته باشند. زیرا در ده سال گذشته، سیطره روز افزون فناوری های مدرن، جامعه و خانواده ما را تحت تاثیر قرارداده است. در حالی که پیش از این مادران با مسایلی مانند کار با رایانه و دنیای مجازی مواجه نبودند و نیازی به آگاهی و آشنایی با این مسائل نداشتند، اما حالا باید حداقل برای رفع نیازهای آموزشی فرزندان، قدری با مهارت ها وفناوری های نوین آشنا باشند و پا به پای فرزندان رشد کرده و به روز شوند.
در جامعه جدید، تغییرات چشمگیری در کارکرد خانواده و همچنین در کارکرد مادران رخ داده است. از همین رو در مقایسه با جوامع گذشته شاهد دو تغییر عمده در کارکرد مادران هستیم، از یک سو بنا بر تحولات مختلف فرهنگی، اجتماعی و فناوری، برخی کارکردهای مادران به جامعه واگذار شده است. برای نمونه، در گذشته اگر مادران ناگزیر به انجام وظایف مدیریت منزل مانند پخت و پز و یا شستشو بودند امروزه این مسئولیت ها به فناوریهای نوین یا نهادهایی در جامعه واگذار شده است.
زبان های نا آشنا
امروز بسیاری ازمادران و فرزندان از روابط مناسبی برخوردار نیستند و می گویند: *حرف هم را نمی فهمند* دیگر عامل موثر در کارکرد مادران، سرعت تغییر جامعه است که منجر به شکاف نسلها شده و باعث شده مادران به درستی نتوانند به انتقال آموزه های فرهنگی بپردازند. زیرا این آموزه ها مربوط به نسل گذشته است و نمی تواند پاسخگوی خواسته ها و نیازهای نسل امروزی باشد. به این ترتیب، مادر حتی در ارتباط با فرزندان دچار مشکل است چه رسد به اینکه توان انتقال فرهنگی یا جامعه پذیری داشته باشد. در این وضعیت، مادر شروع به مبارزه کرده و به تزریق دانسته ها و آموزه های خود می پردازد، گاه نیز ناتوان از این مبارزه، فرزند را به حال خود رها می کند. همچنین در کنترل اجتماعی شاهد شکست والدین هستیم. زیرا بسیاری از آن ها به دلیل ناآشنایی از شرایط روز، توان کنترل محتوای داده های نوین فرزندان و یا نظارت بر آن ها را ندارند. البته شرایط زندگی نوین، به خودی خود آسیب زا نیست اما زمانی آسیب زاست که ما آمادگی و دانش مواجهه با این شرایط را نداشته باشیم. این در حالیست که تجربه نشان داده، ما در همه عرصه ها در زمینه آموزش دچار کاستی و ضعف هستیم حال آنکه هر نهاد و ساختار جدید نیاز به آموزش دارد.در حالی که «آموزش» به عنوان حلقه مفقوده در توانمندسازی زنان مطرح می شود اما نمی توان از نقش مردان در این چرخه غفلت کرد.« علاوه بر آموزش زنان باید بر نقش مردان در این روند تأکید شود زیرا ما جامعه ای داریم که مردسالاری در آن رایج بوده و هنوز هم هست. این در حالیست که شرط توانمند شدن زنان، آگاه شدن مردان و همکاری و همراهی با زنان است. در نظر بگیرید زن خانه داری را که مهارت های لازم را نداشته و درآمد خاصی هم ندارد اگر از سوی همسر نیز اجازه مشارکت و آموزش نداشته باشد و حمایت نشود، ناگزیر محدود خواهد شد.هسته اصلی و اولیه خانواده را «زن و شوهر» تشکیل می دهند بنابراین ابتدا نقش «همسری» در خانواده شکل می گیرد. در صورتی که جایگاه همسران به خوبی مشخص شود و ارتباط بین آن ها مطلوب باشد، می توانند نقش والدین را هم به درستی ایفا کنند. همچنین، هرچند نقش مادران در خانواده و فرزندپروری اهمیت دارد اما نباید تمام بار مسؤولیت فرزندان بر دوش مادران گذاشته شود زیرا در حال حاضر نقش پدران در خانواده کمرنگ شده و برخی پدران، فقط موظف به کسب درآمد شده اند در حالی که پدران نیز نقش بسزایی در تربیت و پرورش فرزندان دارند.با توجه به آنچه گفته شد باید دید، وضعیت مادران ما در کسب توانایی های امروزی چگونه است؟ گرچه بسیاری از مادران، ضرورت درک تحولات امروزی را دریافته اند ولی هنوز کافی نیست. زیرا برخی از مادران هنوز اطلاع چندانی از کار با فناوری های نوین ندارند. اگر چه سعی دارند باروشهایی همانند گذاشتن رایانه در معرض دید، کودک را کنترل کنند. مادران اندکی را می شناسیم که در برخورد با مشکلات تربیتی، به فکر استفاده از راه های نوین مانند مقالات و… بیفتند. ناهید مظفری