فشارخون عبارت است از نيرويي كه در اثر برخورد خون با ديواره سرخرگها بوجود مي‌آيد و سپس جريان خون از قلب به قسمت‌هاي ديگر بدن مي‌شود.
هنگامي‌كه قلب منقبض مي‌شود باعث تلمبه شدن خون به داخل سرخرگ‌هاي بزرگ بدن مي‌شود كه فشار سيستول مي‌نامند. و هنگامي‌كه قلب شل و منبسط مي‌شود فشار خون به حداقل مي‌رسد كه به آن فشار دياستول گويند.
يكي از مهمترين راه ارزيابي سلامت اندازه‌گيري فشارخون است، هر چه فرد فشارخون بالايي داشته باشد خطر ابتلاء به بيماري‌هاي مختلف افزايش مي‌يابد.
بيماري فشارخون بالا
فشارخون بالا يكي از شايع‌ترين اختلالات گردش خون مي‌باشد. اين بيماري از جمله بيماري‌هايي است كه عوارض زيادي دارد: مهمترين آنها اختلالات بينايي، كليوي، مغزي و قلبي مي‌باشد. در صورتي‌كه فشارخون بالا درمان نشود در بيشتر موارد منجر به مرگ مي‌گردد.
برخلاف تصور نمي‌توان بالابودن فشارخون را در خود احساس كرد، تنها راه پي بردن به فشارخون بالا اندازه‌گيري آن است.
علت فشارخون بالا
بيماري فشارخون بالا مي‌تواند به دليل بيماري‌هاي كليه، غدد، ناهنجاري‌هاي عروقي باشد. اما در ۹۰درصد بيماران علت مشخصي براي بالا بودن فشارخون وجود ندارد.
علائم فشارخون بالا
اين بيماري مي‌تواند سالها بدون علامت باشد و يا ممكن است با علائمي مانند درد ناحيه پس سر، بخصوص صبح‌ها هنگام بيدار شدن از خواب، سرگيجه، وزوز گوش، خستگي، تپش قلب و تنگي نفس همراه باشد. علائمي مانند تنگي نفس شبانه، خواب آلودگي و اغما در موارد حاد بيماري ديده مي‌شود.
عوامل مؤثر در تشديد فشارخون بالا
اگرچه در اكثر موارد علت فشارخون بالا مشخص نيست ولي عوامل زير در تشديد بيماري مؤثر هستند:
•ديابت (بيماري قند)
•سابقه فاميلي
•فشارهاي عصبي
•چاقي
•افزايش چربي خون
•استعمال دخانيات
•نداشتن فعاليت بدني و ورزش
راه‌هاي پيشگيري از ابتلا به فشارخون بالا
۱- كم كردن وزن و رساندن آن به حد مطلوب
۲- كاهش چربي غذا
• چربي گوشت و پوست مرغ قبل از پخت، از آنها جدا شود.
• مصرف زرده تخم مرغ حداكثر به ۳ عدد در هفته محدود شود.
• مصرف دل و قلوه، كله پاچه و مغز محدود شود.
• به جاي سرخ كردن موادغذايي از روش كباب كردن، آب پز كردن يا بخار پز كردن ، و از فر يا تنور جهت پخت موادغذايي استفاده گردد.
۳- كم كردن مصرف نمك
۴- حبوبات مانند: عدس، نخود، و لوبيا و… بيشتر مصرف شود.
۵-میوه ها وسبزی ها بیشتر مصرف شود.
۶- مصرف مواد قندي مانند قند و شكر، بستني، شيريني و بطور كلي هر ماده غذايي كه در تهيه آن شكر به كار رفته است و نيز مصرف مواد نشاسته‌اي مانند نان، برنج، سيب‌زميني و ماكاروني كاهش يابد. زيرا زيادي اين مواد در بدن به چربي تبديل مي‌گردد.
۷- فعاليت‌هاي بدني و ورزش مستمر انجام شود.
ساده ترين و عملي ترين ورزش نيم ساعت پياده‌روي در روز است.
۸- از استعمال دخانيات پرهيز شود.
۹- لازم است افراد سالم حداقل سالي يكبار فشارخون خود را اندازه‌گيري كنند زيرا فشار خون بالا در اغلب موارد فاقد هر گونه علامتي مي‌باشد.
۱۰- افراد داراي فشار خون بالا لازم است زير نظر پزشك معالج خود، به طور منظم فشارخون خود را اندازه‌گيري كرده و هر ۶ ماه يكبار آزمايش چربي، قند، اوره، اسيد اوريك خون و آزمايش كامل ادرار را انجام دهند.
با تشخيص سريع و درمان بموقع فشارخون بالا مي‌توان از بسياري از عوارض آن پيشگيري كرد.
فهیمه غلامزاده- کارشناس تغذیه