تهران- ایرنا- سرخط اخبار رسانههای جهان درباره ایران و امریکا است. بعد از حمله ایران به پهپاد امریکایی و سرنگونی آن، رسانههای جهانی مشغول تحلیل و گزارش لحظه به لحظه از این اتفاق و روابط میان ایران و امریکا هستند.
روزنامه اعتماد در گزارشی آورد: در این میان دونالد ترامپ هم با توییتهای مختلف و اظهارنظرهای ضدونقیضش خوراک بیشتری برای رسانهها فراهم کرده و اینطور شده که از تحلیلهای بسیار جدی تا مطالب طنز و کاریکاتور درباره ترامپ و رفتار عجیبش در رابطه با این مساله وجود دارد. در تحلیلهای جدی، اشتباههای ترامپ گوشزد میشود، به کابینه او و نقش اطرافیانش اشاره میشود و اینکه ایران چطور توانسته از پس بحران با رییسجمهوری دروغگو و متوهم کنار بیاید. اما مطالب طنز و شوخی با ترامپ هم سهم مهمی در این جریان دارند.
از برنامههای تلویزیونی تا کاریکاتورها، از مطالب طنز تا توییتها در توییتر، ترامپ در مرکز هدف مخالفش قرار گرفته است. رییسجمهور امریکا سوژه خوبی دست منتقدانش داده تا حسابی از خجالتش دربیایند و در این میان، حتی چهرههای دیگری مثل ملک سلمان و نتانیاهو هم که بر طبل آتش حمله به ایران میکوبند، مورد انتقاد قرار گرفتهاند. اینطور است که اگر نام «ایران» را سرچ کنید، آنقدر لینک گزارش، یادداشت، ویدیوهای مختلف و… در دسترس قرار میگیرد که شاید سرسامآور باشد. اما واقعیت این است، ایران کاری انجام داده که اکثر نگاههای جهانی را به خود دوخته و موفق شده تا ثابت کند که رییسجمهوری که حتی پای برجام نایستاده، توانایی مقابله ندارد و با همه ادعاها و تهدیدها، در نهایت با «توییت» هایی از ایرانیها تشکر میکند که سراغ پهپادی بدون سرنشین رفته است. برای همین است که نمیشود و از آنچه این روزها در رسانههای جهانی و درباره این اتفاق میگذرد به آسانی گذشت و این توجه را نادیده گرفت.
طنزپردازان جهانی متحد شوید
شوخی مجری «دیلیشو» با اتفاق پهپاد امریکایی یکی از تازهترین شوخیها با ترامپ و رابطهاش با ایران است. البته این مجری پیش از این هم از این موضوع غافل نشده و یک ماه پیش و وقتی امریکا ناوگانش را در خلیج فارس مجهز کرد، در این برنامه شوخی بامزهای با ترامپ داشت. او با لحنی اعتراضی در صحبتهایش گفت که امریکا در منطقه خاورمیانه در اکثر کشورها یک پایگاه نظامی دارد و حالا ترامپ میگوید که ایران باید حواسش باشد تا به مواضع ما نزدیک نشود، در حالی که ایران به عنوان یکی از کشورهای منطقه به هر سمتی که بچرخد امریکا یک پایگاه نظامی دارد و جالبتر اینکه مثلاً در کشورهایی پایگاه دارد که حتی امریکاییها اسم آن را بلد نیستند و وقتی میگویند «پایگاه نظامی امریکا در بحرین» انگار که «بحرین» بخشی از یک شعر است و نه اسم یک کشور.
این شوخی بامزه بسیار مورد استقبال قرار گرفت و اینطور شد که مجری «دیلیشو» از ماجرای پهپاد امریکایی نگذشت و اینبار با نمایش نقشه ایران و محل پهپاد امریکایی این سوال را مطرح کرد که دوطرف ماجرا روایت خود را دارند، ایران میگوید پهپاد در خاک ما بوده و امریکا هم میگوید ما در آبهای آزاد بودیم. او بلافاصله نقشهای را نشان میدهد که پهپاد در خاک ایران است و بعد تصویر را بزرگتر میکند تا از روی نقشه نشان دهد که فاصله ایران و امریکا چقدر زیاد است و این سوال را ایجاد میکند که چرا باید یک پهپاد امریکایی آنقدر از خانه دور باشد.
او در ادامه با ترامپ شوخی میکند و اینکه به ایران میگوید: «تقریبا بهت چسبیدم اما دست بهت نمیزنم…دست بهت نمیزنم… دست بهت نمیزنم…مامان… ایران منو زد». اما مجری «دیلیشو» تنها شوخیکننده با ترامپ و امریکا و پهپاد امریکایی نبود. اگر در توییتر، هشتگ «ترامپ» یا «ترامپایران» را سرچ کنید، توییتهای بامزهای از کاربران معروف و البته عادی میبینید؛ توییتهایی مانند این توییتها که در ادامه میخوانید. در توییتر دیده شده است: «من یه راه خوبی پیدا کردم، میرم تو صفحه ترامپ و هرکی کامنت میده که اون داره دنیا رو نجات میده، بلاک میکنم»، «ترامپ واقعاً دیوانه است؛ میگه بیایید ایران رو دوباره بزرگ کنیم، مگه نمایش تلویزیونیه؟»، «ترامپ: ما سر ایران بمب میریزیم، پوتین: اگه این کار رو بکنی من خیلی عصبانی میشم، ترامپ: شوخی کردم» و این توییت که توسط استفان والت استاد دانشگاه هاروارد نوشته شده است: «اگر اهالی رسانه میخواهند که به فیکنیوزها پایان دهند، کافی است توییتهای ترامپ را منتشر نکنند.»
رسانههای امریکایی و سرنگونی پهپاد کشورشان
تحلیلهای بسیار جدی بعد از سرنگونی پهپاد امریکایی در رسانههای امریکایی از این اتفاق منتشر شد. در ۲۴ ساعت اول که هنوز واکنش ترامپ مشخص نبود و اکثریت کارشناسان احتمال برنامهریزی یک حمله توسط امریکا را میدادند، نوشتهها درباره جنگ ایران و امریکا بود و اینکه چطور جنگطلبان در امریکا و البته منطقه، به دنبال این واکنش هستند. اما بعد از اینکه ترامپ اعلام کرد دستور حمله را متوقف کرده و در ۴۸ ساعت بعدی که توییتهای ترامپ شگفتآور شد و به تشکر از ایرانیها رسید، تحلیلهای رسانهها هم دوباره به همان سبک و سیاق موضوعات قبلی درباره ترامپ و مواضعش نسبت به کشورهای دیگر برگشت و حتی پای جنگطلبانی چون عربستان، رژیم اشغالگر قدس و… به رسانهها باز شد.
«نیویورکر»، «نیویورکتایمز» و «واشنگتنپست» به عنوان دو رسانه معتبر و بزرگ امریکایی مطالب بسیار زیادی درباره این موضوع منتشر کردند. «نیویورکر» میگوید: رفتار ترامپ ریاکارانه است چون قول داده بود سربازان امریکایی را بعد از ۱۸ سال به خانه برمیگرداند، اما با خروج از برجام حالا در بحرانی تازه قرار گرفته و ادامه میدهد: «ترامپ یک سال پیش در اقدامی یکجانبه و غیرمسوولانه از این توافق بیرون آمد و بار دیگر تحریمهایی که به موجب این توافق علیه ایران رفع شده بود را از سر گرفت. در حال حاضر، تهران در واکنش به این رفتار واشنگتن میگوید برخی محدودیتهای وضعشده در توافق هستهای را کنار میگذارد و غنیسازی اورانیوم با غنای بالا را از سر میگیرد.
هر چند این تهدید ممکن است سیاست رفتن به لبه پرتگاه قلمداد شود اما به صورت نظری میتواند منجر به دستیابی ایران به بمب هستهای شود. «پاتریک شاناهان» سرپرست پیشین وزیر دفاع روز ۱۷ ژوئن (۲۷ خرداد) تنها چند ساعت پیش از کنارهگیری گفت: «ایالات متحده به دنبال مناقشه با ایران نیست.» با این وجود، از ماه مه پنتاگون هزاران سرباز جدید به این منطقه فرستاده و این تعداد غیر از ارسال بمبافکنهای B-۵۲، موشکهای ضد هوایی «پاتریوت» و ناو گروه ضربتی «آبراهام لینکلن» است و… ریاکاری دیگر این است که ترامپ وعده داده بود نیروهای امریکایی را از خاورمیانه بیرون آورد و پس از ۱۸ سال جنگهای متعدد به خانه برساند. اما فاجعه این است که ممکن است حالا نبردی دیگر در راه باشد».
«نیویورکتایمز» رفتار ترامپ بعد از سرنگونی پهپاد امریکایی را به فالنیک گرفته و امیدوار است ترامپ بالاخره بفهمد «تصمیمات سربههوا گرفتن» چاره نیست. «نیویورکتایمز» ادامه میدهد: «این یک صبوری است. شاید او به وقت بیشتری نیاز دارد تا خوب بنشیند و تفکر کند و ببیند سر به هوا تصمیم گرفتن چه عواقبی در پی دارد اما همین روند تصمیمگیری در مورد ایران و اینکه فقط در ۱۰ دقیقه پایانی صدور فرمان حمله، تصمیم گرفته با ملاحظه تلفات انسانی احتمالی آن، حمله انجام نشود، خود فینفسه هشداردهنده است. قدری عجیب و غریب است و البته آزاردهنده. همیشه تخمین تلفات انسانی یک اقدام نظامی، در مراحل آغازین تفکرات برای حمله انجام میشود نه در پایان کار. این برآوردها را همواره فرماندهان جنگ و روسای غیرنظامیشان در شروع بررسیهای لازم برای اقدام نظامی انجام میدهند.
این ماجرا یک حاشیه نگرانکننده دیگر هم داشته است؛ دستگاه نظامی امریکا نمیتواند با اطمینان کامل بگوید که پهپاد آنطور که تهران میگوید، حریم هوایی ایران را نقض کرده است. لازم است از این به بعد در اقداماتی از این دست، حتماً قبل از تصمیمگیری، یک چنین مسلمات محکم کار به روشنی مشخص و تبیین شود. تا آستانه جنگ پیش رفتن و بعد هم منصرف شدن، فینفسه حامل یک درس مهم است». کرک جف ستوننویس «واشنگتنپست» ترامپ را استاد خلق بحران در سیاستهای خارجی نامید و نوشت: «امریکا هفته پرالتهابی را پشت سر گذاشت؛ هفتهای که امریکا را تا آستانه درگیری با ایران پیش برد.
همین رویداد، به سهم خود ثابت میکند که سیاست خارجی امریکا چقدر بیانسجام و آشفته شده است. نه فقط در خاورمیانه که دورتادور کره زمین. رییسجمهور ترامپ وقتی در ملا عام ظاهر میشود، سرسخت، قاطع و محکم است. اما مشکل اینجاست که هیچکدام از اهداف سیاسی رییسجمهور، لزوماً آن نتیجهای را که دلخواه اوست، به دست نمیدهد، حداقل اینکه این نتایج نامعلوم است. این مشکل فقط محدود به دایره دشمنان امریکا شامل جمهوری اسلامی ایران، کره شمالی و ونزوئلا نیست، متحدان واشنگتن در اروپا و آسیا هم در همین محدوده گنجانده میشوند.
حتی مقامات بلندپایه دولت ترامپ در «اتاق تعیین وضعیت» هم که موظف به اجرای سیاستهای رییسجمهور هستند، نمیدانند خواست حقیقی فرمانده کل قوا از سیاستهایش چیست. رییسجمهور در دو سال و اندی حضورش در مسند کار نشان داده که استاد خلق بحران در سیاست خارجی است اما استادی که نمیداند چطور این بحرانها را فروبنشاند». و در نهایت «سیانان» در مصاحبه تلویزیونی با خبرنگارش در تهران روایت کرد که ایران موفق شد تا ترامپ را به عنوان یک «اخاذ» به جهان معرفی کند. فردریک پلتن در این گفتوگو گفت: «هرچند رییسجمهوری امریکا لحن خود را ملایم کرده است اما از سوی ایران نشانهای از کوتاه آمدن دیده نمیشود. ایران میگوید با هرگونه تهدید و تجاوز نظامی مقابله میکند و هیچ تمایلی برای نشستن پشت میز مذاکره ندارد.
با وجود این گفته رییسجمهوری ترامپ که مایل است به میز مذاکره با تهران بازگردد، ایرانیها نشان دادهاند که تمایلی به بازگشت به میز مذاکره ندارند. یک مقام عالی شورای امنیت ملی ایران گفته است که چرا ایران باید چنین کاری انجام دهد، ترامپ از نرمهای بینالمللی تبعیت نمیکند و به آنها پایبند نیست. ایران میگوید ترامپ خود را به عنوان یک «اخاذ بینالمللی» جلوه داده است. ایران میگوید، حتی اگر قرار باشد موضوع بازگشت دوباره به میز مذاکره با ترامپ یا یکی از مقامات دولت ترامپ را مدنظر قرار دهد، امریکا باید به توافق هستهای بازگردد».
استقبال چهرههای عرب از قدرت ایران
توییتر و رسانههای خارجی در این چند روز مشخص کردند به همان اندازه که سران کشورهای عربی، بهخصوص عربستان، از تنش برای ایران استقبال میکنند، چهرههای روشنفکر، روزنامهنگارها و کارشناسهای این کشورها با اتفاق سرنگونی پهپاد امریکایی توسط ایران، چهرهای قدرتمند از این کشور را دیدهاند و حتی در نوشتههایی به تحسین ایرانیها پرداختند.
فیصلالقاسم گوینده تلویزیون الجزیره در توییتر و خطاب به مقامات عربستان نوشت: «عجیب است که یکی از گرانترین هواپیماهای جهان به بهای دویست میلیون دلار وقتی وارد آسمان ایران میشود ایرانیها فوراً آن را نابود میکنند اما پهپادهای فسقلی صددلاری حوثیها وقتی وارد آسمان سعودی میشوند، فرودگاهها را به آتش میکشند و تاسیسات نفتی را نابود میکنند. میترسم فردا ترامپ فاکتور هواپیمایی را که ایرانیها زدند برای عربستان فرستاده و بگوید پولش رو بدهید … دویست میلیون دلارهها… ارزون نیست».
ناصر قندیل نویسنده و تحلیلگر سیاسی لبنانی هم شرایط را اینطور تحلیل کرد: «امکان جنگ بین ایران و امریکا را بعید میدانم. از لحاظ نظامی تهدیدات امریکا را هنگامی میتوان باور کرد که صد هزار نیرو را در افغانستان و همان عدد را در پاکستان، ترکیه، عراق و در کشورهای عربی مستقر کند، زیرا هنگامی که موضوع منطقه بیطرف در مرزهای ترکیه و سوریه مطرح شد، ژنرال «مارتین دمپسی» فرمانده ستاد مشترک ارتش امریکا به هیات امنیت و دفاع کنگره گفت، منطقه بیطرف ایجاب میکند که برای شروع جنگ آمادگی داشته باشیم و این کار به نیم میلیون نیروی امریکایی نیاز دارد. اگر جنگ با سوریه به این عدد از نیروهای امریکایی نیار دارد، پس در جنگ با ایران چطور نمیتوان با اعتماد به چند جنگنده در کشورهای عربی با ایران وارد جنگ شد، این جنگندهها به راحتی هدف قرار میگیرند و در دقایق اول جنگ نابود خواهند شد. اگر امریکا بخواهد وارد جنگ با ایران شود از منطقه عقبنشینی خواهد کرد و تمامی منافع خود را از این منطقه بیرون خواهد کشید، برای مثال پایگاه نظامی خود در قطر را تعطیل میکند و نیروهای پدافند هوایی در عربستان و در عراق و سوریه و ناوگان دریایی خود در آبهای خلیجفارس را به بیرون از منطقه منتقل خواهد کرد تا ایران نتواند این مواضع را هدف حمله قرار دهد».
تحلیلها و واکنشها به این ماجرا همچنان ادامه دارد و در روزهای آینده حرفها و صحبتهای مهمی از روزنامهنگاران، تحلیلگران و کارشناسان جهانی میشنویم. اما با توجه به آنچه در هفتاد و دو ساعت گذشته منتشر شد، میشود گفت که ترازوی توجه در میدان رسانههای خارجی به ایران است و بازیای که ترامپ