به گزارش هفته نامه افق کویر، شاید کمتر کسی بتواند معدن را به درستی تعریف کند.در بسیاری موارد در رسانه ها می خوانیم و یا می شنویم که مثلا یک معدن بزرگ کشف شد. واضح است که چنین مطلبی صحیح نیست، زیرا اگر به محلی معدن گفته می شود، بایستی سال ها پیش کشف شده باشد. به طورکلی برای اینکه یک استعداد بالقوه موجود در طبیعت که به آن کانسار گفته می گوییم به یک معدن تبدیل شود. پس از اکتشاف کانسار و آگاهی از اینکه کانسار در شرایط فنی و اقتصادی موجود قابل بهره برداری است، بایستی معدن طراحی شود.یعنی اینکه ابتدا مشخص شود بهترین راه دستیابی به ماده معدنی چیست. پس از طراحی و انجام حفریات آماده سازی و احداث شبکه معدن، که معمولا چندین سال هم طول می کشد، آنگاه می توان محل مورد نظر را معدن نامید، در این خصوص هفته نامه افق کویر قصد دارد هر هفته جهت آشنایی بیشتر شهروندان با معدن سنگ آهن مرکزی ایران- بافق به سراغ قسمت های مختلف این معدن برود و اطلاعاتی را در اختیار مخاطبین افق کویر قراردهد.
افق کویرلطفا خودتان را معرفی بفرمایید و از سوابق کاری خود بگویید:
محمد حسین مرادیان هستم متولد ۱۳۵۴ و دارای مدرک کارشناسی ارشد معدن- مکانیک سنگ. در سال ۱۳۸۰ به عنوان کارشناس معدن در شرکت سنگ آهن مرکزی مشغول به فعالیت شدم و تا کنون در واحد های استخراج یا عملیات معدنی، مدیریت کیفیت و طراحی معدن در کارنامه شغلی من ثبت شده است. حال حاضر به عنوان “معاون معدنی شرکت سنگ آهن” مشغول به فعالیت می باشم.
افق کویر معدن سنگ آهن چغارت، در چه سالی و توسط چه شخصی کشف شده است؟
شاید این سوال بسیاری از افراد باشد که برای نخستین بار ذخیره سنگ آهن چغارت چگونه و توسط چه شخص یا اشخاصی مورد شناسایی قرار گرفته است. جالب است بدانیم برای اولین بار “اشتال” (STHAL) در سال ۱۲۷۶ شمسی (۱۸۹۷ میلادی) نقشه زمین شناسی از این منطقه تهیه نمود و طی سال های ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۱ شمسی (۱۹۲۹تا ۱۹۳۲) گزارش و اطلاعات بیشتر را “بُنه” (BOHNE) که به عنوان مشاور معدنی دولت ایران فعالیت می کرد، تهیه نمود. اما بعدها طي قراردادی که “شرکت ملي فولاد” با “شرکت تکنواسپورت شوروي” سابق طي سالهاي ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۴شمسی ( ۱۹۷۵- ۱۹۶۶ ) منعقد گردید، “معدن چغارت” به همراه ساير “آنومالي هاي مغناطيسي” ناحيه ساغند- بافق-کرمان، مورد اکتشاف قرارگرفت. که حاصل آن شناسایی “۳۸ آنومالی آهن دار” با ذخیره زمین شناسی بالغ بر ۷/۱ میلیارد تن می باشد. واکتشافات تکميلي آن نیز بعد از انقلاب اسلامي انجام پذيرفت.
افق کویرمراحل استخراج سنگ آهن تا حمل آن به کوره بلند چگونه است؟
پس از انجام مراحل اکتشافی مقدماتی تا تفضیلی در هر ذخیره معدنی، لازم است طرح استخراجی آن تهیه و بر اساس آن؛ برداشت از معدن برنامه ریزی گردد. معدن چغارت نیز از این قاعده مستثنی نبود، و پس از ارائه اولین طرح “پیت” توسط کارشناسان روسی در سال ۱۳۵۰ عملیات استخراج از چغارت آغاز شد. در فرآیند استخراج مراحل آماده سازی بلوک های حفاری، حفاری چال ها، انفجار بلوک های حفاری شده، بارگیری و باربری سنگ آهن و باطله توسط تجهیزات معدنی صورت می گیرد و محل حمل و تخلیه سنگ آهن استخراج شده بر اساس شرایط فنی آن تعیین می گردد. به عنوان مثال، جهت تولید محصول دانه بندی کوره بلند لازم است سنگ آهن با عیار آهن (Fe) بالاتر از ۶۰ درصد و عنصر فسفر کمتر از ۲/۰ درصد به کارخانه خردایش حمل گردد که پس از انجام مراحل خردایش و جدایش سرندی محصول کوره بلند با دانه بندی ۲۵-۱۰ میلی متر تولید می گردد که این محصول تولید شده پس از دپوسازی و بارگیری جهت ورود به فرایند فولاد سازی به کارخانجات ذوب به روش کوره بلند حمل و تحویل می گردد.
افق کویر چه سنگ آهنی، خوب و کدام نامرغوب است ؟
باید بدانیم که آهن چهارمين عنصر تشكيل دهنده پوسته زمين است و اين عنصر از نظر وزني درحدود ۵۷درصد از وزن پوسته زمين را تشكيل مي دهد اما عليرغم فراواني آهن درپوسته زمين فقط بخش هايي كه درآن تجمع غيرعادي گروه خاصي از “كانيهاي آهن” وجود دارد و به عنوان ذخاير قابل بهره برداري آهن مورد توجه قرار مي گيرند، بنابراین اولین اصل در تشخیص مرغوبیت یک ذخیره پارامترهای “شکل، عمق و حجم” آن می باشد. از طرفی درصد خلوص آهن و میزان همراهی سایر عناصر و پیچیدگی فرآیند مورد نیاز جهت جداسازی این عناصر مزاحم، درجه مرغوبیت آهن را تعیین می کند.
افق کویر چه تعداد نیرو در شرکت سنگ آهن در قسمت اکتشافات و حوزه کاری شما مشغول به کار می باشند؟
واحدهای زیرمجموعه حوزه معاونت معدنی شرکت سنگ آهن شامل معدن سه چاهون، عملیات معدنی چغارت، دفتر طراحی معدن و اکتشافات می باشد. که در مجموع ۱۴۳۵ نفر پرسنل بصورت امانی و پیمانی در این واحد ها مشغول به فعالیت می باشند. واحد اکتشافات ۴۹ نفر از این پرسنل را به خود اختصاص می دهد.
افق کویرآیا اکتشافات جدید صورت گرفته است و یا برنامه ایی برای آن وجود دارد؟
اطلاع دارید که مسئله تامین خوراک خطوط فرآوری و کنسانتره سازی برای بلند مدت دغدغه شرکت و مدیریت محترم شرکت سنگ آهن می باشد و این امری بدیهی؛ زیرا حیات شرکت به این مهم وابسته است. با این تفاسیر می توان گفت، مهمترین رویکرد واحد اکتشافات، تشخیص ذخایر جدید می باشد که در این راستا عزمی جدی وجود دارد. بدین منظور برنامه ریزی مدونی در این رابطه صورت گرفته که بر اساس آن به موازات شناسایی و تدقیق ذخایر تحت تملک شرکت نسبت به شناسایی سایر ذخایر به منظور خرید یا مشارکت آنها اقدام می گردد.
افق کویر آیا توده معدنی زمانی به پایان می رسد؟
بدیهی است که هر ذخیره معدنی روزی به پایان می رسد و همین امر موجب می شود که انسان به دنبال دراختیار گرفتن روش ها و تکنولوژی های جدیدتر باشد تا ذخایری که روزگاری مقرون به صرفه نبوده است را اقتصادی نماید. این مسئله در معدن چغارت نیز اتفاق افتاده است به نحوی که طی گذر زمان موجب گسترش پیت معدن و افزایش نسبت باطله برداری گردیده است.
افق کویر در زمان گذشته اکتشافات به چه صورت انجام می شده است و اکنون چگونه است؟
روش اصلی اکتشاف معادن سنگ آهن از گذشته تا حال استفاده از روش های ژئوفیزیکی مگنتومتری و گراویمتری بوده
است. اما با پیشرفت تکنولوژی، دستگاههای ژئوفیزیکی و مغزه گیری نیز پیشرفت قابل توجه ای داشته و از توان، سرعت و دقت بالاتری برخوردار شده است. شرکت سنگ آهن مرکزی نیز همواره تلاش نموده است واحد اکتشافات خود را به تجهیزات بروز مجهز نماید. اما مهمترین تغییر نسبت به گذشته، ایجاد رویکرد جدید در فرآیند اکتشافی است. به گونه ایی که تمام ظرفیت اکتشافات را در راستای منافع شرکت بکار گیرد و این برخلاف گذشته که حاصل تلاش و زحمات پرسنل خدوم اکتشافات شرکت سنگ آهن مرکزی که طی سالیان متمادی کسب گردیده بود دیگران را منتفع نموده است. در حالی که ظرفیت تولید خطوط فرآوری و کارخانه دانه بندی چغارت به دلیل کمبود خوراک خالی می باشد.
افق کویر به عنوان صحبت پایانی اگر مطلبی هست، بفرمایید:
سال ۱۳۹۹ طبق منویات “مقام معظم رهبری” سال “جهش تولید” نام گذاری شده و به این ترتیب عارضه یابی اقتصاد کشورمان در دوران تحریم به خوبی تبیین گردیده است و می توان گفت که تنها نسخه شفا بخش اقتصاد در حال حاضر دستیابی به تولید پایدار می باشد و این مهم میسر نخواهد شد مگر در سایه تدبیر ، تلاش و کوشش مضاعف تمامی فعالان عرصه تولید، وشرکت سنگ آهن مرکزی نیز به عنوان مهمترین بنگاه اقتصادی منطقه و شهرستان همواره کوشش می نماید ضمن ایجاد شرایط اشتغال پایدار با سرلوحه قرار دادن این دستورالعمل نسبت به افزایش تولید و کیفیت آن ساعی باشد. اما؛ تنها سد راه این مهم “نبود خوراک” می باشد که این امر ناشی ازخروج خام منابع معدنی از منطقه است در حالی که با جامع نگری و در نظر گرفتن منافع ملی تمامی کارشناسان و فعالان این عرصه بر این امر صحه خواهند گذاشت که حمل محصول فرآوری شده به لحاظ خلوص بالاتر، مقرون به صرفه تر و منطقی تر خواهد بود. پس لازم است تلاش نماییم تا با ایجاد شرایط تصمیم سازی مناسب از هدر رفتن منابع ملی جلوگیری بعمل آوریم.
الهام نصیر زاده