تعدادی از عالی ترین و کاملترین تعالیم زندگی که با بکار گیری آن موجب برقراری امنیت و آرامش در جامعه میشود از نهج‌البلاغه انتخاب نموده ام .
پدری پیر که نشاط جوانی را از دست داده و بهار عمرش به خزان نزدیک میشود و امروز و فردا در دیار خاموشان خانه می کند به فرزند عزیزش سخنی چند بعنوان وصیت همی گوید و او را از خاطرات تلخ و شیرین خویش پندی چند همی دهد.
ای حسن ،من دوست دارم پیش از آنکه با عفریت مرگ پنجه در افکنم ،آنچه سزاوار گفتن و نوشتن است در گوش تو بگویم و به نام تو بنگارم
۱__ای حسن ، چه من در این جهان با تو باز مانم و چه تو را از آغوش خویش تنها گذارم وصیت می کنم که در همه حال پرهیزگار باش و خداوند بزرگ را بر پیدا و پنهانت آگاه و مطلع دان . و نهانخانه قلبت را از یاد او همواره فروزان و آباد دار.
۲- پیش از همه چیز نخست به روی دل بنگر و آنجا را که کانون عشق و مهد آرزوست با مهر پروردگار مهربان بیامیز و رشته الفت خویش را با آفریدگار در آنجا محکم کن و با رابطه گسست ناپذیر خود همواره با ملکوت آسمانها آشنا باش.
۳- ای فرزند, هرگز دین را به دنیا مفروش و آخرت را فدای هوس و شهوت نکن از آنچه نمی‌دانی لب فروبند و تا ضرورت ایجاد نکند سخن مگوی .
۴- هر آن دم که در پیچ و خم زندگی دچار تردید شدی بی درنگ قدم واپس گذار و هرگز به تهور و خیره سری به کاری دست مرن،که ممکن است سرانجام به پشیمانی و افسوس منتهی شود.
۵-خدا بهترین حافظ و مهربانترین نگهبان است اوست که می بخشد و اوست که محروم می‌کند
۶- ای حسن ، بدان که در دانش های گوناگون آن دانش گرانبهاتر است که نفعش برای مردم و جامعه سودمندتر باشد، علمی که سود نرساند و مردم را به سرمنزل خوشبختی سوق ندهد علم نیست.
۷- باز تکرارمی‌کنم که در همه حال پرهیزگار و پاکدامن باش و همواره احکام الهی را سرمشق زندگی خود قرار داده و قدم از محیط عفت بیرون مگذار .
۸- ای پسر زهرا وقتی خدای را با چندان عظمت شناختی و خویش را به او سخت نیازمند و او را از خود همچنان بی نیازی یافتی از فرمانش به خیرگی سرمپیچ و احکامش را به دقت اطاعت کن اگر چه او از اطاعت بندگانش مستغنی و بی نیاز است ولی در آموزشگاه زندگی بندگان را به طاعت و عبودیت محتاج می‌داند و بدین سبب به تهذیب نفس و کمال روح تکلیفشان می کند.
۹- مطمئن باش که اوامر الهی هر چه باشد به فضایل منتهی می شود و نواهی او تا هر پایه ای که دشوار به نظر آید سد راه رذایل و زشتی هاست.( اوج کلام امیرالمومنین در اینجاست)
۱۰- نه هرگز در زندگی خود بین باش و هرچه را به خود میپسندی برای دیگران نیز بپسند. نیکویی کن آنچنان که از نیکویی دیگران محظوظ و شادمان می شوی,
در آنچه که اطلاع نداری سخن مگوی اگر چند اندک باشد زنهار متکبر و خویشتن دوست مباش زیرا تکبر رونده را از راه منحرف می دارد و خردمند را به حمق و نادانی می کشاند.
۱۱- ای فرزند ،از ثروت دنیا برخوردار باش ،بنوش و بنوشان، بپوش و بپوشان و چون نابخردان حریص مباش که روزگاری به خون جگر دینار و درهم گرد می آورند و سرانجام به دست بازماندگان سپرده خود با کفنی ناچیز جهان را بدرود می گویند.این تیره بختان در حقیقت خزانه غیرند و حمال مظالم .
بدان که از سر منزل گور راه بی پایان آخرت در پیش است راهی تاریک و دراز، مسافر در این را از زاد و توشه گرانبار باید بود و از مظلمه دیگران سبک پشت . پس تا میتوانی زاده راه برگیر واز کردار ناپسند پرهیز کن مستمندانی که امروز در راه و نیمه راه یابی در سفر آخرت همراهانی با وقار و مهربانند ،این تهی دستان اگر امروز از دارایی تو بهره ای بردند فردا تو از همگنانی آنها بهره خواهی برد و در آن سرای تو را یار مهربانند.
۱۲- ای فرزند ، در زندگی بلندنظر و بزرگ منش باش هرگز راضی مشو که دامن قناعت و عزت تو به هوس های ناچیز آلوده گردد زیرا هر چیز در دنیا دوست داشتنی و محبوب جلوه کند،از شرافت محبوب تر و دوست داشتنی تر نخواهد بود.
۱۳_ زنهاری ای پسر، قامت مردانگی را در برابر اغیار به طمع درهم و دینار خم مکن و طوق بندگی دیگران به گردن مینداز، ارزش آزادی و آزادگی بدان و این گوهر شریف را در میان قلب گرم و خون مواج خویش عزیز و محترم بدان،
۱۴_ای فرزند، کاروان بشر خطرناک ترین مرحله ای را که در مسیر خود به پیش روی دارد، پرتگاه طمع و آز است آزمندان هرچه بکوشند پیش از آنکه روزی محتوم و مقسوم است به چنگ نخواهند آورد ولی در این کوشش پیداست که چه حقها پایمال میشود.چه پیمان ها به ناسزا بسته و چه عهدها شکسته و ناچیز می گردد.
۱۵_ای حسن، اسرار خود را به کسی مگوی زیرا سینه ای که در حفظ راز خود به ستوه آید نباید از حوصله بیگانگان انتظار امانت داشته باشد.
با نیکوکاران بنشین تا از آنان باشی و از بدان دوری گزین که فطرت و اخلاق تو هم از آنان به دور ماند.
۱۶_ ای حسن، می دانی که ناگوار ترین خوراک ها چه باشد، مال حرام، از مال
حرام خوراکی ناگوارتر نیست.
هرگز به کمک مردم احمق خوشدل نباش زیرا آنان که در شاهراه عقل گام نگذارند ، دوست خود را به جای بلندی پستی بخشند.
۱۷_ ای حسن ،خشم را همچون شربتی گوارا بنوش که من در مدت عمر شربتی به این شیرینی از گلو فرو نبرد ه ام.
۱۸_ ای فرزند ،هر آن دم که در زندگی صفای دوستی مکدر شود و از دوستان به دور گردی آنچنان ستیزه مکن که روزنه آشتی مسدود گردد دوست را بر دوست ایمان و اعتماد است اما نباید, از حسن اعتماد, سوء استفاده کرد، و توی ای پسر حقوق دوستان را به نام صمیمیت و دوستی ضایع مگردان آن کسان را که چشم بر فضایل اخلاقی توست و برتو حسن ظن دارند کوشش کن که گمان آنها درباره تو به حقیقت مقرون گردد.
۱۹_ای فرزند، در مقابل اندوه های سنگین جهان با سلاح بردباری و شکیبایی پیکار کن و بر تصمیم خود ثابت قدم و استوار باش .
و در پایان از خداوند مهربان می خواهم مقدرات تو را در آینده نزدیک به سعادت و سلامت سوق دهد و دین و دنیای تو را در پناه خودش حفظ فرماید.
برگرفته از نهج البلاغه
امیرالمومنین علی(ع )
حسام الدین نعیمی بافقی
وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی
