آنچه مسلم است انسان بعد از مرگ دستش از عمل كوتاه مي شود و با اعمالي كه از پيش فرستاده چه نيك و چه بد مأنوس و همدم است. ولي با توجه به روايات متعدّدي كه از معصومين نقل شده است در مي يابيم كه اعمال نيكي كه به نيّت مرده انجام مي گيرد سبب نجات و رهايي او از عذاب ها و فشارهاي قبر است و حتي سبب رهايي او از عذاب آخرت ميشود. و بالاتر اينكه خود مردگان از فرزندان و خويشان خود انتظار دارند كه به فكر آنها بوده و برايشان صدقات و خيراتي بدهند. چنانچه ازكتاب لبّ اللباب قطب راوندي مروي است كه مردگان در هر شب جمعه مي آيند و فرياد مي كنند اي اهل من، اي فرزندان من، اي خويشان من، به ما مهرباني كنيد، ما را به خاطر بياوريد، ما را فراموش نكنيد، بر ما و غربت ما رحم كنيد، بدرستيكه ما در زندان تنگي و اندوه و زاري و غم و سختي هستيم به ما رحم كنيد و بخل نكنيد به دعا و صدقه و شايد خدا به ما رحم كند. (۱)
و در جامع الاخبار نيز از پيامبر اكرم (ص) نقل شده كه فرمودند: براي مردگان خود هديه بفرستيد، پس گفتند هديه مرده ها چيست؟ حضرت فرمود: صدقه و دعا و افزودند: ارواح مؤمنين هر جمعه به آسمان دنيا، مقابل خانه هاي خود مي آيند و با گريه فرياد مي كنند اي پدر، مادر و خويشان و اهل من بر ما مهرباني كنيد خدا شما را رحمت كند آن چه در دست ما بود عذاب و حساب آن براي ماست و نفعش براي غير ما مي باشد. پس به يك درهمي يا قرص ناني يا جامه اي به ما مهرباني كنيد كه خداوند شما را از جامه ي بهشت مي پوشاند. آنگاه رسول خدا گريستند. به حدّي كه قدرت بر سخن گفتن نداشتند. (۲)
و روايت ديگري از حضرت فاطمه زهرا (س) كه در وصيّت خود به حضرت علي (ع) فرمودند: چون من وفات كردم شما مرا غسل بده و تجهيز كن و بر من نمازگزار و مرا داخل در قبر كن و در لحد بسپار و خاك بر روي من بريز و نزد من بنشين و در مقابل صورتم قرآن و دعاي بسيار بخوان، زيرا كه آن ساعت، ساعتي است كه مرده محتاج به انس گرفتن با زنده است. (۳)
و سيد بن طاووس (ره) از حضرت رسول (ص) روايت كرده كه فرمود: بر ميّت ساعتي سخت تر از شب اول قبر نمي گذرد پس مردگان خود را بر صدقه رحم كنيد و اگر صدقه نيافتيد، نماز گذاريد. به اين نحو: دو ركعت نماز كه در ركعت اول حمد و دو مرتبه «توحيد» و ركعت دوم حمد و ده مرتبه «تكاثر» و در بعد از نماز بگويد «الّلهم صلّ عَلي مُحمد و آل محمد وابعَث ثَوابَها الي قَبر ذلكَ الميّت فلان بن فلان»، «پس خداوند در همان ساعت هزار ملك به سوي قبر او مي فرستد تا او را از تنگي قبر نجات دهند. (۴)
پي نوشت:
۱٫ سفينة البحار، ج ۲، ص ۵۵۶٫
۲٫ جامع الاخبار، ص ۱۹۷٫
۳٫ مستدرك الوسايل، ج۱، ص ۱۴۸- باب ۷۹، حديث ۸٫
۴٫ سفينة البحار، ج ۲، ص ۴۷٫
