فرهنگ کشاورزان(قسمت سوم)

– نیمه دوم سال رعیتی
پنجاه روز از ایام هفتاد و سه روزه گندمی( بعد از عید نوروز)
بیست روز نقدی اول
هشتاد روز دوره پنبه ای
شصت روز نقدی دوم.
یکصدو پنجاه و پنج روز نیمه اول رعیتی و دویست و ده روز نیمه دوم سال رعیتی در واقع نیمه دوم سال رعیتی برابر است با نیمه اول سال خورشیدی در جامعه سنتی و رعیتی، فرهنگ کشاورزان مشحون از باورها، عقاید، آداب، رسوم و سنن پسندیده و حسنه ایست که طی قرون شکل گرفته، هر کدام ردپایی از تجربه، عقلانیت و نفوذ دین، مردم داری کرامت و انسانیت دیده می شود. موقوفات، نذورات، آب انبارها، آسیاب ها، سقاخانه ها، حمام ها، سهیم کردن فقراء، دراویش، خدام امامزاده و مساجد از محصول گندم، حق نظر، طبخ آش و … از عناصر فرهنگی هستند که به نوعی ارتباط با کشاورز و دسترنج او دارند و در این مجموعه تا جایی که بیل ما گل بردارد و امکان داشته باشد به بررسی آن پرداخته شده است.

الف: باورهای کشاورزان در زمینه آب و آبیاری
رعایا معتقدند موقع آبیاری باغ انارستان باید به قدری کرت انار پر آب شود که بتوان سبویی را، راست قد آب نمود.
درخت سیب می گوید، الهی وقتی صاحبم می خواهد زمین باغ را شخم بزند نیش بیلش از طلا باشد و حیفش بیاید آن را عمیق به زمین بزند و به ریشه من برسد(شخم زمین باغ سیب نباید عمیق باشد)، درخت انار می گوید خدا کنه نیش بیل صاحبم از فولاد باشد و شخم عمیق بزند.

کشاورزان بافقی
عادت ندارند درختان خرما را گُشن دهند می گویند به دلیل زیاد بودن درختان نر و درختان سنجد در مزارع بافق با وزش باد یا حرکات حشرات، گرده افشانی به طور طبیعی انجام می شود.
معتقدند زمستون ها همان طور که اُوها باده خوها هم باده یعنی نباید به خوابی که در شب های بلند زمستان می بینند اعتنا کنند(تعبیری ندارد)
اُوها(ow) از بلگای خاطر جمع می کنه ولی بیشتر اوهای زمستون که ارزشی نداره
وقتی که درختان انار گل می دهند(موسم گل انار) باید در باغ دود ایجاد کنند برای این کار جگر گوسفندی تهیه می کنند و به اتفاق اعضای خانواده در باغ انارستان، روی اجاق در حالیکه دود زیادی راه می اندازند می پزند و می خورند این عمل مانع ریزش گل انار می شود.
برای جلوگیری از ریزش گرده درختان انگور باید زیر داربند انگور خاگینه درست کنند.
شب اول اسفند باید هفت تخمه بپزند، بلغور گندم، جو، نخود، عدس، برنج، ماش و لوبیا را با گوشت، روغن و پیاز مخلوط می کنند و روی اجاق می گذارند و مراقبند تا صبح آتش اجاق روشن بماند و محتویات قابلمه بجوشد اگر این کار انجام نشود موجودی خیالی به نام مومنو در اجاق ادرار می کند و خیر و برکت از خانه شان می رود.
مرغ که می اندازند(تخم زیر مرغ کُکkokکه می گذارند) نباید آسمان ببیند و گرنه جوجه نمی شود.
به زمینی که گندم کاشته شده و شخم می زنند تا مجددا گندم بکارند پُلکار گفته می شود.
به زمینی که سال قبل کولک(پنبه) کاشته شده و می خواهند برای سال جاری گندم بکارند پنبه زار می گویند.
به زمینی که یکسال بدون کشت می ماند و شخم می زنند تا آفتاب بخورد شومیز سال(آیش) می گویند.
خوردن پیاز روزهای شنبه صواب داره.
خوردن پیاز روزهای یک شنبه کراهت داره.
ارگسون(ergessoon) به زر بسون(Be zar besssoin)
زمینی که بوته ارگ زیاد دارد به هر قیمت می دهند بخر که زمینی حاصل خیز است. ارگ، نوعی خار است که معمولا سر دیوارها هم می روید سال پنجشه(sahe panjoeh)، وقت گنجشه(vaqte ganjoseh )، درختی که پنج سال از کاشتنش می گذرد وقت بار دادنش است.
موقعی درخت انار را باید برای قلمه ببرند که چش خروسو شده باشد یعنی پُک های کوچکی به اندازه چشم خروس زده باشد وقتی هم قلمه را نشاندند تا تیر ماه اختمال گرفتنش هست
چوپونی را نمی خوام خارو زشته
همیشه چوب به دست و توبره پشته
از بس که خورده است سرما و گرما
سرو رویش مثال کاسه پشته
ساربون نخورده سیرنون
سه … در هوا بنده
اولیش به ریش پرئاز بنده
دومیش به اونکه میونجی زن و شوهر حرف می زنه
سومیش به اونکه حساب مال مردما می کنه