به گزارش هفته نامه افق کویر، گاهی محیط چهاردیواری امن و آرام و آکنده از مهر و محبت خانه، به چنان فضایی غیرقابل‌تحمل تبدیل میشود که اعضای آن به‌ویژه کودکان یا زنان که آسیبپذیرترند، به دنبال مآمن و محیطی آرام برای فرار از این محیط میگردند. بهزیستی با توجه به بروز چنین شرایطی اقدام به ایجاد خانههایی به نام «خانه امن» به‌عنوان پناهگاه و تکیهگاهی برای زنان خشونت دیده خانگی و مأمنی برای این قشر آسیبپذیر کرده است. هفته گذشته بمناسبت روزجهانی خشونت علیه زنان گفتگویی از کارشناس اورژانس اجتماعی بافق در این نشریه منتشر شد. در همین رابطه گفتگویی دیگر با یکی از کارشناسان بهزیستی استان و مسئول خانه امن یزد صورت گرفته است که ماحصل آن را در ادامه می خوانید.
ابتدا ” محبوبه داورانی” کارشناس مسئول امور آسیب دیدگان اجتماعی بهزیستی استان یزد به سوالات افق کویر پاسخ داد.
افق کویر:خشونت علیه زنان به چه معنی است و شامل چه خشونت هایی می شود؟
زنان و دخترانی که از طرف همسر، برادر، پدر یا خود مردم جامعه مورد خشونت های فیزیکی، جسمی، آزار جنسی، آزار عاطفی، محرومیت ها و محدودیت های اقتصادی قرار می گیرند.
افق کویر: خشونت هایی که در استان وجود دارد؛ بیشتر غیر مستقیم و خزنده و یا مستقیم و فیزیکی هستند؟
آزارهای فیزیکی، جنسی، عاطفی، محرومیت و محدودیت اقتصادی و بیشترین پذیرش در بهزیستی، خشونت روانی و کلامی است و بعضی خشونت های فیزیکی و جسمانی می باشد که شایعترین آن همان زبان کلامی از سوی فرد آزارگر است.
افق کویر: برای برون رفت از این بحرانی که ادعا می شود یا حداقل وجود دارد، چه توصیه ها و راهکارهایی را پیشنهاد می کنید؟
بحث اطلاع رسانی و آگاهی عمومی در رابطه با خشونت علیه زنان، حمایت و توانمند سازی زنان و دختران مورد خشونت قرار گرفته، تامین محل امن برای خشونت دیده یا در معرض خشونت و فرزندان آنان با در نظرگرفتن محدودیت های سنی و شرعی برای دختران و پسران.
افق کویر: در خصوص پذیرش فرزندان افراد آسیب دیده چه محدودیت های سنی و شرعی در نظر گرفته شده است؟
فرزند دختر را در هر رده سنی پذیرا و پسران را تا سن ۱۲ سالگی پذیرش می شوند. البته پسران بالای ۱۲ سال؛ با برنامه ریزی های خاص مداخله داده می شود.
افق کویر: نقش رسانه های گروهی یا سیستم آموزشی در بازتولید فرهنگ ناموس پرستی و یا ترویج مطیع بودن، فرو دست بودن و سر به زیر بودن زن چیست؟
نقش رسانه های سیستم آموزش در بحث آموزش های مهارت های زندگی به افراد چه زن و چه مرد، تاثیر خیلی زیادی دارد از لحاظ اسلام زن و مرد هر کدام جایگاه خود را دارند. حضرت فاطمه (س) الگو برای همه زنان عالم است. بنابراین با توجه به الگو اسلامی؛ قطعا شخصیت زن عالمی است و رسانه های گروهی و آموزشی می توانند در بحث خانواده، بنیان تحکیم خانواده ترویج دهند و در شخصیت دادن زن و احترامی که برای یک زن در خانواده که آینده ساز نسل آینده خواهد بود تاثیر خواهد گذاشت.
افق کویر:کمک به خانواده فرد قربانی چه تاثیری در کاهش خشونت علیه زنان دارد؟
یکی از برنامه ها توانمندسازی خانواده ها می باشد و فرد آزاردیده در بحث حمایت و ارائه خدمات تخصصی قرار می گیرد
و حتی بعد از ترخیص از طریق حرفه آموزی، اشتغال و توانمندی که فرد را به زندگی عادی خواهد رساند.
افق کویر:جامعه زنان یا مردان با فرهنگ تر چقدر نسبت به این فضا مقاومت نشان دادند و چقدر خوداگاه هستند؟
در بحث خشونت به هر حال افرادی که آگاهی و اطلاعاتشان در زمینه زندگی زناشویی، آموزش مهارت های زندگی کافی می باشد؛ نسبت به افرادی که از لحاظ علمی و تخصصی و فرهنگی در سطح پایینی هستند بیشتر تاثیرگزار بوده است. بیشترین مشکل موجود؛ عدم آگاهی افراد در زمینه بحث مهارت های زندگی که افراد زن و مرد در زیر سقف می توانند داشته باشند.
افق کویر: قربانیان خشونت یا مردمی که شاهد این صحنه هستند، چطور می توانند به کاهش خشونت کمک کنند؟
اورژانس اجتماعی یا خط ۱۲۳ از فعالیت‌های مهم سازمان بهزیستی است و بحث حمایت اجتماعی اگر فردی مورد خشونت قرار گرفت یا خود شاهد بحث خشونت خانگی بود می تواند از طریق این خط تماس بگیرد و همکاران ما در اسرع وقت مراجعه و با توجه به نوع مشکل و وضعیت فرد، خدمات را ارائه می دهند تا مشکل فرد رفع شود.
افق کویر: در مواجه با عاملان بروز خشونت اگر قابل تغییر نباشند، چه رویکردی را دنبال می کنید؟
فرد عامل خشونت یا فرد آزارگر با رویکرد های خدمات تخصصی، مشاوره، روانشناسی و دیگر رویکردهای متفاوت مواجه می شود و اگر نیاز باشد تحت نظارت روانپزشک، پزشک یا متخصص خاص قرار می گیرد.
افق کویر: شما به عنوان موسسه دولتی در حوزه زنان و دختران چه فعالیت هایی در این زمینه داشته اید؟
هدف اصلی ما این است که خانواده حفظ شود و بحث تحکیم بنیان خانواده را داشته باشیم اگر فردی بعد از مشکلاتی که داشت و مشاوره‌هایی که اتفاق افتاد و خدمات تخصصی که ارائه شد؛ به هر دلیل اگر شرایط طوری باشد که مجبور به جدایی باشد یا بحث طلاق را داشته باشد قطعا حمایت در زمینه خدمات تخصصی، مشاوره بعد از طلاق، مددکاری، روانپزشکی ادامه خواهد داشت.
با توجه به گفتگو فوق به سراغ “عصمت كريمي” مسئول فني و مشاور حقوقي “خانه امن يزد”؛ دانش آموخته در ۲ رشته حقوق و علوم تربيتي رفته؛ و با وی به گفتگوپرداختیم .
افق کویر: چه زمانی خانه امن در یزد تاسیس شد؟
خانه امن يزد در ١/١/١٣٩٦ به صورت رسمي و همزمان با هفت استان ديگر در كشور به صورت پايلوت شروع به كار كرد. اکنون در ٢٥ استان كشور خانه امن مشغول به فعاليت مي باشد، البته از اسفند١٣٩٥ پرسنل در این مرکز حضور داشته و در حال آموزش فعال بودند.
افق کویر: استانداردهای لازم جهت تاسیس خانه امن برای شهرستان ها چیست؟
تشكيل يك موسسه خيريه كه تحت نظر بهزيستي فعاليت نمايد ابتدا باید درخواست و تقاضاي تأسيس مرکز از طرف صاحب امتياز مخصوص خانه امن، دفتركار موسسه و صاحب امتياز، معرفي مسئول فني، مددكار، روانشناس، سه كارشناس شيفت و روانپزشك، پزشك و مشاور حقوقي به صورت پاره وقت، مكان مناسب براي قسمت اداري و مكاني مناسب و محرمانه براي اقامت خدمت گيرنده كه داراي شرايط يك منزل باشد همه ي اين مراحل پيش شرط می باشد و بعد مورد بررسي قرار مي گيرد.
افق کویر: نحوه پذیرش روزانه یا شبانه است؟
مركز خانه امن به ۲گونه شبانه روزي و روزانه پذيرش مي نمايد که شبانه روزي مخصوص آن دسته از خدمت گيرندگان و فرزندان ايشان (در صورت احتمال خطر براي فرزندان) می باشد كه امنيت جاني ندارند و يا توسط همسر از منزل رانده شدند و محلي براي اقامت ندارند كه البته پذيرش و اقامت الزاما با دستور پذيرش از طرف دستگاه قضايي است. خدماتي كه به خدمت گيرندگان ارائه مي شود شامل: اسكان و تامين نيازهاي پايه و اوليه، خدمات مددكاري، روانشناسي، پيگيري امور حقوقي و قانوني ، روانپزشكي و پزشكي مي باشد. مراجعين روزانه كه تمام خدماتي كه به گروه اول ارائه مي گردد را به جز اسكان دريافت مي كنند.
افق کویر: چه زنانی را شامل می شود؟
خدمات مركز مخصوص زماني است كه از طرف همسر موردآزار و اذيت جسمي، جنسي، عاطفي رواني و اقتصادي قرار مي‌گيرند.
افق کویر:در خانه امن یزد؛ زنانی را که از شهرستان ها مراجعه می کنند را پذیرا هستید؟
بله؛ كلا افرادي كه در استان يزد حضور دارند و مورد همسر آزاري قرار گرفتند،پوشش داده مي شوند، خواه ساكن يزد و شهرستانهاي يزد باشند و يا به عنوان مهاجر و يا مسافر و يا مجاز در يزد حضور داشته باشند.
افق کویر: اگر از شهرستان بافق هم پذیرش داشته اید؛ لطفا نوع خشونت و اینکه با رقم بالایی مواجه بوده اید یا خیر را توضیح دهید؟
بافق نسبت به جمعيت و شهرستان هاي ديگر با آمار متوسطي روبرو می باشد. از این شهرستان بيشتر با خشونت اقتصادي، عاطفي رواني روبرو هستيم البته خشونت جسمي هم در رده بعد وجود دارد.
افق کویر: بیشترین رده سنی زنان خشونت دیده و علت خشونت ها در سطح استان چیست؟
بيشترين رده سني از٢٥ تا٥٠ سال است. البته بالا و پایین اين طيف هم به صورت محدود وجود دارد؛ علت خشونت در رده اول اعتياد، خيانت، فشار اقتصادي و گراني كه ناشي از ضعف مهارتها مخصوصا مهارت گفتگو و تاب آوري مي باشد كه مستلزم آموزش و فرهنگ سازي است.
افق کویر: از ابتدای سالجاری چه تعداد پذیرش داشته؛ و نسبت به سال گذشته با افزایش یا کاهش روبرو بوده اید؟
نسبت به سال گذشته مخصوصا سه ماه اول سال افزايش پذيرش داشتيم كه مقداري از اين آمار هم به شيوع اين ويروس منحوس مي شود.
افق کویر: علت اساسی افزایش در سالجاری مورد بررسی قرار گرفته است؟
بله؛ بيشتر در مرحله اول به دليل بيكاري و اوضاع بداقتصادي و در مرحله دوم؛ ماندن در منزل به دليل شيوع بيماري و افزايش استرس و تنش بين خانواده ها خشونت افزايش يافته است.
افق کویر:چه مدت زمان از زنان نگه داری می شود؟
زنان براي يك دوره چهار ماهه پذيرش مي شوند كه البته در صورت نياز و شرايط خاص قابل تمديد می باشد و در طول اين مدت سعي به ساماندهي و حمايت يابي مي شود.
افق کویر:آیا بطور کامل برای مدتی از خانواده جدا می شوند؟
زناني كه امنيت جاني و يا جايي براي سكونت نداشته باشند و خانواده زوجين هم حاضر به همكاري نباشند در مركز اقامتي اسكان داده مي شوند و به صورت محدود ملاقات با خانواده هم دارند ولي خانم هايي كه احتياج به اسكان ندارند ضمن ادامه زندگي عادي و روزمره خود مابقي خدمات را دريافت مي كنند.
افق کویر:خدمات مددكاري را در طول این مدت فعالیت در استان اعلام بفرمایید؟
پذيرش و مصاحبه اوليه و تعيين مشكل، تشکیل جلسه تيم تخصصي برنامه ريزي براي بهبود شرايط، ارتباط با خانواده و حمايت يابي، بازديد از منزل جهت بررسي اوضاع اقتصادي، اطمينان از عدم وجود خطر براي فرزندان و يا در صورت خطر پيگيري امنيت از طريق تيم مداخله و يا دستگاه قضايي، توانمند سازي بانوان و رهايي از وابستگي رواني و اقتصادي، بسته كمك معيشتي، آموزش اشتغال در زمينه هايي كه مستعد و علاقه مند هستند. وام اشتغال و اشتغال يابي، كمك موردي تحصيلي، پزشكي و… پيگيري امور تحصيلي و روحي رواني فرزندان، پيگيري امور اعتياد زوجين و پيگيري سيكلي تا مدتي بعد از اصلاح و صلح و سازش جهت اطمينان از عدم تكرار خشونت گوشه اي از خدمات مددكاري مركز هست و خدمات روانشناسي مركز بنا به مورد، جلسات مشاوره، ارجاع به روانپزشك و پيگيري روند درمان و در صورت نياز به بستري در بيمارستان اعصاب و روان، برگزاري جلسات زوج درماني، فرزندپروري و آموزش مهارتهاي زندگي و مهمتر از همه كنترل خشم، مهارت گفتگوو تمرين تاب آوري از جمله خدمت روانشناسي هستند كه طي جلسات متعدد و متوالي توسط روانشناس ارائه مي گردد.
افق کویر:خدمات حقوقي این مرکز به چه نحو می باشد؟
در صورت عدم همكاري زوج و عدم قطع خشونت دو هفته بعد از پذيرش و انجام مشاوره حقوقي با زوجه و ارزيابي كامل اوضاع با تمايل و رضايت زوجه آغاز مي گردد. البته در مورد ضرب و شتم و ارجاع به پزشكي قانوني همان روز اول انجام و پيگيري شكايت و امور ديه به بعد موكول مي گردد و بنا به نياز امور حقوقي مانند گرفتن وكالت طلاق براي زوجه، طرح دادخواست نفقه، مهريه، ملاقات با فرزند يا حضانت فرزند، استرداد يا تامين دليل براي جهيزيه و در نهايت طلاق پيگيري مي گردد. البته قابل ذكر هست كه اولويت اول تا هزارم ما حفظ خانواده هست و در صورت عدم همكاري زوج در روند پرونده و تكرار خشونت، راهكار حقوقي و نهايت طلاق پيگيري مي گردد.
لازم به ذكر هست كه اگر در دو هفته اول اقدام حقوقي انجام نمي گيرد به دليل جذب همكاري زوج و فروكش كردن احساسات و هيجانات و اتخاذ تصميم صحيح مي باشد.
يادمان باشد كه مردان نيز خود به نحوي قرباني خشونت هستند و رو در روي ما قرار ندارند و هر تصميمي كه گرفته شود براي توقف خشونت و ساماندهي زندگي است.
الهام نصیرزاده
