به گزارش هفته نامه افق کویر؛ آخرین شب پاییز که درازترین و تاریک ترین شب سال محسوب می شود با نام شب “یلدا” جایگاه ویژه ای در میان ایرانیان کسب کرده است و مردم ایران تا سپیده دم با انواع و اقسام برنامه های مفرح در کنار یکدیگر این شب دراز را به خوشی سپری می کنند تا تاریکی، سردی و اندوه غیبت خورشید روحشان را تضعیف نکرده و با آسمانی روشن به رختخواب رفته به راحتی استراحت کنند. به همین مناسبت خبرنگاران ما گزارشی با موضوع رسوم شب یلدا تهیه نموده که در ادامه می خوانید:
در ابتدا خانم جوان ۲۶ ساله گفت: جشن یلدا را با شب نشینی اقوام و خانواده در کنار یکدیگر می گذرانیم؛ بدین گونه که اعضای خانواده در این شب در خانه پدر یا پدربزرگ رفته و بزرگ ترهای خانواده شروع به تعریف کردن قصه های قدیمی می کنند که خوردن هندوانه، آجیل، انار، شیرینی و میوه های مختلف نیز از رسم های ما است.
قصه های قدیمی و غیر واقعی برای کودکان و نوجوانان جذاب بود
وی در ادامه بیان کرد: در دوران کودکی و نوجوانی که همراه خانواده به خانه پدربزرگم می رفتیم و پدربزرگم قصه ها و داستان های قدیمی و غیر واقعی در مورد دیوها و جانوران تعریف می کردند که برای کودکان و نوجوانان بسیار خوشایند و جذاب بود.
وی افزود: در حال حاضر بزرگترها به شاهنامه خوانی و فال حافظ می پردازند و از زمان های قدیم مرسوم بوده است که چنانچه برای تفآل زدن به حافظ مخاطب مورد نظر نیت می کند و بزرگ مجلس که قرار است فال بگیرد از او می خواهد این جمله را با خود تکرار کند: ای حافظ شیرازی، تو کاشف هر رازی، من طالب یک فالم، بر من نظر اندازی… و سپس دیوان را باز کرده و غزلی را خوانده و آن را تفسیر می کنند.
انار را مایه برکت و باروری می دانستند
یکی دیگر از شهروندان عنوان کرد: اصلی ترین میوه شب یلدا انار می باشد، چرا که گذشتگان آن را مایه برکت و باروری می دانستند و این را بخاطر دانه های زیاد آن بیان می کردند.
وی اضافه کرد: آجیل و تنقلات مخصوص، از جمله مغز پسته، بادام،گردو،فندق و در کنار آن توت و انجیر خشک یکی از گزینه های مهمتر از شام در شب یلدا می باشد، از گندم ،تخمه هندوانه، نخود برشته و شاهدانه نیز در شب یلدا استفاده می شود.
شب یلدای به یادماندنی تازه عروس ها
خانم میانسالی با لبخند گفت: پسرم را داماد نموده و الآن برای تهیه هدیه شب یلدایی برای عروسم به بازار آمده ام.
وی بیان کرد: در شب یلدا هدایایی زیبا از سوی خانواده داماد برای تازه عروس تهیه می شود و خانواده ها هدایای خرید شده را داخل یک سینی بزرگ قرار داده و به نیت میهمانی و شب نشینی به خانه عروس می برند و خانواده عروس نیز آماده میزبانی و پذیرایی از خانواده داماد می شود و این شب برای عروس شبی به یادماندنی است.
سعی می شود که همه اقوام در کنار یکدیگر بوده و از فضای مجازی به دور باشیم
“فاطمه تفکری” گفت: در شب یلدا در منزل بزرگتر خانواده گرد هم آمده و سفره یلدا چیده می شود و برنامه حافظ خوانی و گرفتن فال حافظ در کنار خانواده و فامیل، بسیار لذت بخش است و سعی می شود که همه اقوام در کنار یکدیگر بوده و از فضای مجازی به دور باشیم.
خانم ها لباس خود را متناسب با رنگ لباس همسرشان می پوشند
وی افزود: مردم برای شب یلدا اهمیت زیادی قائل هستند و برای اعضای خانواده لباس متناسب با شب یلدا خریداری می کنند یا خانم ها لباس خود را متناسب با رنگ لباس همسرشان می پوشند.
یکی از فروشندگان گفت: اوضاع اقتصادی مناسب نیست و شهروندان برای خرید به پارچه فروشی نیامده و زمانی که قدرت خرید مردم پایین باشد و هزینه خرید انار و هندوانه شب یلدا با حقوق آن ها برابری کند سنت ها نیز کم رنگ خواهد شد.
شب یلدا غذاهای سنتی مثل آش و پلو توکی پخت می شود
یکی از همشهریان گفت: در شب یلدا غذاهای سنتی مثل آش و پلو توکی پخت می شود و همه اقوام و فامیل گرد هم می آیند و آیین داستان گویی از سوی بزرگتر فامیل، برگزار می شود.
آجیل شب یلدا گندم، تخمه و شاهدانه برشته بود
وی گفت: درقدیم کرسی می گذاشتند و دور آن جمع می شدند و شب خود را می گذراندند و برای ایجاد کرسی، زغال گداخته را داخل منقل قرار داده و زیر میز قرار می دادند و یک لحاف را روی میز می انداختند و همه دور میز می نشستند و پاهای خود را زیر لحاف می کردند تا گرم شوند و تمام خوراکی ها اعم از گندم، تخمه و شاهدانه برشته و میوه هایی مانند انار، شلغم و زردک (هویچ زرد) و چغندر را می پختند و روی میز می‌چیدند و با قصه و خاطراتی که بزرگترهای خانواده تعریف می کردند شب را با خانواده می‌گذرانده و شام نیز آش “توکی” رسم بود که می پختند و صرف می شد.
در ادامه یکی از بانوان جوان گفت: از شهرستان سیرجان هستم و چون آشنا و فامیلی در این شهر نداریم در شب یلدا در یکی از مدارس آش رشته پخته و بین دانش آموزان و والدین توزیع می گردد.
“عباس حاجی حسنی” گفت: در زمان های گذشته امکانات مثل امروزه نبود که برنج فراوان باشد، بنابراین برای شام پلو توکی می پختند و صرف می شد و برای آجیل شب یلدا نیز گندم را در شیر برشته می کردند و به عنوان آجیل در کنار تخمه برشته و شاهدانه استفاده می کردند.
بزرگترها برای سرگرم کردن فرزندان آن ها را به بیان جملات مشابه تشویق می کردند
وی افزود: در قدیم برنج زیاد نبود که همیشه در دسترس باشد بنابراین “ارزن” را پوست می کنده و مغز آن را استفاده می کردند که به مغز آن توکی می گفته و غذایی که با این محصول تهیه می شد را پلو توکی می نامیدند. در دهه اخیر شب یلدا پرنشاط تر برگزار شده و می شود و امکانات آماده است و فرزندان شب یلدا در منزل پدر دور هم جمع می شوند و از شاهنامه و حافظ قصه و داستان بیان می کنند و بزرگترها برای سرگرم کردن فرزندان آن ها را به بیان جملات مشابه تشویق می کردند و از سرگرمی های آن دوره بود، مثلا از بچه ها می خواستند که این جمله را بگویند: ” امشب شب سه شنبه است، فردا شبم سه شنبه است، اون شبشم سه شنبه است، این سه شب و اون سه شب هر سه شبش سه شنبه است” و می بایست چندین بار بدون وقفه تکرار نمایند و اگر بدون وقفه تکرار می شد، از سوی بزرگترها مورد تشویق قرار می گرفت.
یکی دیگر از همشهریان گفت: به مناسبت شب یلدا لباس برای فرزندان تهیه می نمایم و سفره مخصوص پهن می کنم.
حدیث عباسی- حدیثه امیریان
