به گزارش هفته نامه افق کویر، در این شماره به سراغ یکی از نویسندگان و جامعه شناسان شهرستان بافق رفته و گفتگویی اختصاصی با وی در خصوص کتاب “فرهنگ نیکو” انجام شده است.
بی بی السادات میرعلمی از کارمندان آموزش و پرورش و محقق کتاب “فرهنگ نیکو” و “فرهنگ عامه” در خصوص تدوین کتابهای به رشته تحریر آورده گفت: در سال ۱۳۷۸ جهت جمع آوری و تدوین کتاب فرهنگ عامه اقدام و در سال ۱۳۸۳ به چاپ رسید؛ اما کتاب فرهنگ نیکو در سال ۱۳۸۹ پس از ۵ سال تلاش مداوم و حدود ۵۰ دفعه رفت و آمد به یزد وقف نامه های “الف تا شین” جمع آوری و در کتاب فرهنگ نیکو به چاپ رسید؛ البته وقف نامه های دیگر را نیز بررسی نمودم، ولی تدوین نشده است. در این کتاب وقف نامه های مربوط به شهرستان بافق، بهاباد و روستاهای اطراف از “الف تا شین” جمع آوری شده است.
وی افزود: وقف در بین ایرانیان سابقه طولانی داشته و منقسم به وقف عام و وقف خاص است. از وقف عام عموم مردم نفع می برند، ولی در وقف خاص، فقط یک عده خاص مثل اولاد نفع می برند، که به آن وقف اولادی گفته می شود؛ بعضی افراد آن زمان برای حفظ اموالشان از دست حکام جور، اموال خود را وقف اولاد می کردند، اصولاً بیشتر وقفیات بافق وقف عام هست که اکثر مردم از آن استفاده می کنند.
میر علمی محقق کتاب فرهنگ نیکو تصریح کرد: بزرگترین موقوفه بافق مربوط به “آقا مهدی بافقی” در سال ۱۲۳۷ هجری است و حدود ۲۰۳ سال از آن زماند گذشته است، دومین موقوفه بزرگ بافق منتسب به “مهربانو شهریار” یک هم وطن زرتشتی است که شامل زمینهای زیادی از جمله عنایت آباد هست که به سال ۱۳۰۷ هجری می رسد.
وی ادامه داد: قدیمی ترین موقوفه بافق منتسب به رحیم هدایت بافقی هست در سال ۱۱۶۳ هجری، حدود ۲۷۷ سال از این موقوفه می گذرد و در آمد آن را رحیم هدایت وقف آب انبار حوض رحیم کرد و در حال حاضر این آب انبار محلی برای ورزشهای زورخانه ای و پهلوانی شده است؛ جدیدترین موقوفه هم مربوط به حاج حسن شکوهی در سال ۱۳۸۷ هجری شمسی است.
میرعلمی گفت: طویلترین سند از نظر ابعاد از “کرم علی بیگ”هست که یک متر و ۳۶ سانتیمتر طول دارد؛ اما ممکن هست پرونده کلاسه اش به این نام نباشد، به طور مثال بعضی از پرونده ها به نام بی بی امه سلمه بیگم در متن وقف نامه هست؛ اما شناسه پرونده کلاسه آن در اوقاف به نام ام سلمه می باشد.
وی افزود: در حال حاضر بعضی از قناتهای وقفی خشکیده و درآمدی ندارد و حامیان آن را تغییر کاربری می دهند؛ مثل باغ مختار که روبروی مجسمه وحشی بافقی است تغییر کاربری یافته و تبدیل به پارکینگ شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که کتاب فرهنگ عامه گزستان با واژه های شهرستان بافق در راستا یا تکمیل کننده کتاب فرهنگ بافق یا ” شوچره ” است؟ تصریح کرد: کتاب فرهنگ عامه سال ۱۳۸۳ چاپ گردید، ولی تحقیق و پژوهش را از سال ۱۳۷۸ آغاز کردم؛ با توجه به اینکه فرهنگ شامل عقاید، باورها، گویشها و رسم و رسوم هست کتاب فرهنگ عامه را نمی توان گفت تکمیل کننده آن هست؛ کلاً فرهنگ عامه در راستای هم می تواند باشد؛ اما یک مجموعه جدا از هم هستند، چون هر قوم و ملت فرهنگ خاص خودشان را دارند.
الهام نصیرزاده
